Świat kolejek wąskotorowych

Aż dziw, że ta jedna z dłuższych linii wąskotorowych (ponad 130 km - nie licząc przedłużenia do Nasielska) nie doczekała się swojego tematu tutaj. Linia pierwotnie wąskotorowa, o znaczeniu strategicznym, wiodąca podobnie jak to było w przypadku kolei świętokrzyskich od granicy państwa do większych miejscowości w okolicy, tworząc spójną sieć lokalną. W latach 30tych zapoczątkowano budowę linii normalnotorowej Toruń - Sierpc lecz wąskotorówka funkcjonowała przez krótki czas równolegle z nią. Torowisko normalnotorowe odsunięto od drogi w związku z brakiem odpowiedniej ilości miejsca i kłopotami z własnością poszczególnych działek.

Strasznie mało informacji o tej linii, ale świetnie ją widać na mapach wcześniejszych niż polski WIG 100.000 - w związku z tym iż w okresie tworzenia polskich map po zaborach trasa ta nie funkcjonowała. Część fragmentów da się jednak zobaczyć na WIG 25.000 - które w większości były powieleniem map pruskich i rosyjskich.

Jeżeli ktoś miałby zdjęcia, informacje etc. to prosiłbym o zamieszczenie linków w tym temacie. Z góry dzięki ;)

Powiem to co wiem: pracowały na niej parowozy Tx26. Planowo miała uzyskać połączenie z koleją 750mm Cukrowni Ostrowite, od końcowej stacji Wojnowo do stacji Wola było przecież niedaleko. Oczywiście dochodzi różnica rozstawów, stacja Wola miała być tylko stacją przeładunkową. Budowy linii nie dokonano prawdopodobnie z powodu kryzysu w latach 30-tych. Podczas kolejnej próby budowy przygotowano już kilka kilometrów terenu, ale prace przerwała wojna.

Według moich informacji jednak było to przekucie (1937), nie budowa nowej linii. Zmieniono tylko miejscami jej przebieg.

Była to budowa zupełnie nowej linii normalnotorowej.

Na tych stronach są odpowiedzi na wszystkie zadawane pytania:

Tu o części lubicko - sierpecko - rypińskiej, (http://infrastruktura.kolej.pl/maron/rypin/rypin.htm)

a tu wiele o kolei Cukrowni Ostrowite i połączeniu kolejek we wsi Wola. (http://infrastruktura.kolej.pl/maron/ostrowite/ostrowite.htm)

Wydłużono linkowania - teraz łatwiej trafić  :wink:

Wystarczy spojrzeć nawet pobieżnie na mapy, przedwojenną i współczesną, wspomóc się rozkładami jazdy i samemu spenetrować teren aby nabrać pewności.
Jeszcze raz powtarzam - normalnotorowa  linia Sierpc - Lubicz to linia zbudowana od nowa.

Janeczek: Wiem. To też napisałem. Linia normalnotorowa została poprowadzona z różnych względów równolegle, acz w oddaleniu od linii wąskotorowej.

Marekus: brak linków.

Kliknij na wyrazy "tu"

Mówiąc ogólnie linia wąskotorowa biegła / z wyjątkiem kilku miejsc / przy szosie. Tylko w kilku miejscach normalnotorowa zbliża się do  dawnej wąskotorówki. Chyba najbardziej jaskrawymi przykłademi będą odcinki Sierpc - Skępe czy Lipno - Lubicz / przebieg z drugiej strony Jeziora Kikolskiego/ a także położenie stacji Lubicz normalnotorowej.
Zresztą, jeżeli mówimy o przekuciu to toru szerokiego na normalny lub wąskiego na wąski /1000 na 750, 800 na 750 czy 600 na 750/. Natomiast nie wyobrażam sobie przekucia  600 na 1435.

Jutro wrzucę mapkę lini wąskotorowej o której tu mowa. Na tej podlinkowanej stronie z mapko przebiegu są błędy.

Po co się masz męczyć. Zrobiłem już taką mapkę w oparciu o polskie topografy. Jeżeli nieczytelna to szybko przerobię. Niestety dosyć spora.

(http://img39.imageshack.us/img39/1263/lubicz.png)

Linia ciągła - przebieg pewny
Linia przerywana - układ niepewny
Linia kropkowana - koleje folwarczne

Nie zaznaczyłem krótko funkcjonującego połączenia ze stacją Toruń Mokre.

Mało czytelna niestety. Przebieg masz chyba dobry.

Akurat na tej linii, jak i na pozostałych liniach PKP o szerokości 600 mm w obsłudze trakcyjnej dominowały czteroosiowe parowozy HF. W Lipnie były conajmniej 4 takie parowozy i jeden pięcioosiowy.
Co do parowozu Tx26 - Jednostkowy przypadek testowania parowozu wojskowego na tej linii, zresztą bardzo krótkiego. Parowóz oznaczony jako MSW 1002p  trafił tam ....... gdzie miał trafić - czyli do wojska i dzielnie służył. Informacja zawarta w którejś publikacji o nieprzyjęciu go przez wojsko niestety jest błędna. Nie posiadam informacji do którego roku służył w armii.  Następny zapis o nim pojawia się w przenumerowaniu z PKP A na DR. Dowiadujemy się, że parowóz 1002 otrzymuje nr 99 1575 i znajduje się na kolei ostrołęckiej.

Zaraz wrzucę link do pełnowymiarowej mapy. Nie wiem czemu imageshack przyciął mi ją do 800 pikseli.

http://www.sendspace.com/file/l6rb78

Niestety dociągnięte tylko do granicy arkusza. Muszę zdobyć teraz geotiffy dla całego kraju...

Zapisz w jpg to plik będzie lżejszy.

O 200kb - nie ma sensu więc tracić na jakości.

Ciekawi mnie po stronie pruskiej Drwęcy kolejka folwarczna doprowadzona, aż nad rzekę - obstawiam, że mógł znajdować się tam port...

Żwirownia - przynajmniej tak twierdzili okoliczni mieszkańcy.

Też możliwe. Ciekawy układ torów tam się znajdował celem wyjazdu z doliny trzeba było sporo manewrować.

Z okolic Torunia jeszcze ciekawsza jest kolejka od kopalni żwiru (?) na północ od Barbarki do przystanku kolejowego i rampy w Olku.

Rozwijanie tematu wąskotorówek w Toruniu i okolicach to całkiem inna bajka. Po lewobrzeżnej stronie Torunia była też rozbudowana siec kolei wąskotorowych, rozebrana w latach 70'tych. Nie wiem, jaki miała rozstaw - prawdopodobnie 600, ale nie był bym pewien, gdyż miała biec na skraj poligonu, do Służewa - gdzie z kolei dochodziła siec KKD, obie koleje mogły mieć więc połączenie.

Mnie się wydaje, że rozpatrywanie tytułowego fragmentu linii Lubicz - Nasielsk jest niepoprawne. Według mnie należy linię Lubicz - Nasielsk traktować jako jedną linię ze względu na genezę powstania i częściowo wspólne losy.
Linię jak już napisano powyżej zbudowali Niemcy, jednak trudno mi się zgodzić z określeniem tejże jako "linia strategiczna". W czasie gdy budowano tą linię front niemiecko - rosyjski znajdował się na wschodnich rogatkach Baranowicz czyli jakieś 400km od Sierpca, i pod Baranowiczami trwał do stycznia czy lutego 1918 r.
Moim zdaniem genezą powstania linii była raczej chęć eksploatacji okupowanego terenu niż potrzeby transportowe wojsk niemieckich. Linię z Lubicza przez Lipno, Siepc do Nasielska poprowadzono w ten sposób, że zahaczała ona o ważniejsze ośrodki administracyjne i może to za duże słowo, przemysłowe. Lipno, Siepc, Płońsk i mający połączenie z tytułową linią Rypin były miastami powiatowymi, które w czasach carskich nie miały połączenia kolejowego z resztą imperium Romanowych. Nie było to niczym niezwykłym bo z 70 miast powiatowych byłego Królestwa Polskiego (w obecnych granicach Polski) połączenia takiego nie miało 36 miast powiatowych czyli ponad połowa. Na ten przykład w Austrii (to jest w Galicji w obecnych granicach Polski) połączenia kolejowego nie miało 5 miast powiatowych ze wszystkich 35.
Wracając do linii Lubicz - Nasielsk. Długość jej wedle rozkładu z 1922 r. wynosiła 164km.
(http://img695.imageshack.us/img695/2707/lubicz1922.jpg)
Mniej więcej dwa lata później rozpoczęto przebudowę fragmentu Nasielsk - Sierpc na linię normalnotorową. Wedle rozkładu z 1924 r. podczas przebudowy na linii wąskotorowej zawieszono ruch pasażerski i być może towarowy.
(http://img683.imageshack.us/img683/6043/lubicz1924.jpg)
Wedle moich źródeł przebudowa lub przekucie zakończono 30 czerwca 1924 r. ale specjalnie do tej daty bym się nie przywiązywał.
Tak więc linia została przebudowana mniej więcej w połowie i ciężko mi powiedzieć dlaczego zaprzestano dalszej przebudowy, w każdym bądź razie od tej chwili linia Lubicz - Nasielsk będzie miała część wąsko i normalnotorową.
(http://img190.imageshack.us/img190/5373/lubicz1926.jpg)
(http://img22.imageshack.us/img22/8825/lubicz1926normal.jpg)
Między 1926 a 1929 rokiem P.K.P uruchomiły już istniejącą lub zbudowały na nowo linię wąskotorową Sierpc - Rypin o długości 44km. Prowadzono na niej ruch pasażerski co pokazuje rozkład z 1931 r. i wedle WOT-u z 1929 r. ruch towarowy.
(http://img709.imageshack.us/img709/5523/lubicz1931rypin.jpg)
Wedle WOT-u z 1929 r. linia Sierpc - Rypin ta nie miała stacji stycznej z siecią P.K.P co może wskazywać, że podczas przebudowy stacji Sierpc nie brano pod uwagę możliwości włączenia w nią jakiejkolwiek linii wąskotorowej. Ogólnie budowa/odbudowa tejże linii jest dla mnie zagadką.
Linia ta zakończyła prawdopodobnie swój żywot wraz z uruchomieniem linii normalnotorowej Sierpc - Brodnica we wrześniu 1937 r.
Parę miesięcy wcześniej bo w styczniu 1937 r. odcinek Lubicz - Sierpc przebudowano na linię normalnotorową.
Na koniec jeszcze parę rozkładów z końca funkcjonowania publicznych kolei wąskotorowych w tym rejonie czyli z lata 1936 r.
(http://img697.imageshack.us/img697/4676/lubicz1936.jpg)
(http://img535.imageshack.us/img535/9969/lubicz1936normal.jpg)
(http://img717.imageshack.us/img717/4166/lubicz1936rypin.jpg)

Pozdrawiam serdecznie i letnio.

ksiezyc_nad_gieesem ...

Wielkie dzięki. Rewelacyjne opracowanie i materiały.

Widać również iż rzeczywiście funkcjonowało wąskie połączenie z Toruniem Mokre. Messtischblatt więc nie kłamie. Spróbuję jeszcze poszukać jakiś zdjęć w archiwum. Było by miło mieć jakieś wyobrażenie o tej linii.

Znalazłem dwa z okresu przebudowy linii:

(http://img.audiovis.nac.gov.pl/SM0/SM0_1-G-3198.jpg)

(http://img.audiovis.nac.gov.pl/SM0/SM0_1-G-3141.jpg)

Miała,miała. Wszak to ta sama stacja - Sierpc Wąskotorowy. Linia do Rypina odgałęziała się w Majewie. Jeszcze dziś spacerując po lesie czy zbierając grzyby bez trudu rozpoznamy stare, zanikające nasypy wąskotorówki. Napotkamy też pozostałości po dawnych żwirowniach czy piaskarniach. Z całą pewnością dojeżdzała do nich wąskotorówka .... tylko nasuwa się pytanie następujące: Do budowy, której linii używano piasku lub żwiru wydobywanego w tych miejscach.



A tu mam pewną wątpliwość - na  mapie WIG 1:500 000 z 1947 r.  widać obie koleje tj. wąsk. Sierpc - Rypin i normalnotorową Sierpc - Brodnica. Potwierdzały to zresztą relacje okolicznych mieszkańców.

Linia ciekawa ale są ciekawsze. O tej wiemy dużo a nawet bardzo dużo. Znacznie mniej wiemy /gdyż króciutko istniała/ o I wojennej  linii Bełżec - Trawniki.

I na koniec smutna wiadomość, dotycząca linii Lubicz - Sierpc. Wczoraj wieczorem dowiedziałem się o rozbiórce w związku z modernizacją "dziesiątki"  dawnego budynku stacji w Kikole. W ostatnich latach był ocieplony i otynkowany ale jeszcze 15 lat temu można było odczytać wyrażny napis na budynku - Kikół.  :cry:

Masz rację. Źle odczytałem informacje z WOT-a


WOTy z 1938, 1946, 1948 milczą o takiej linii wąskotorowej.

Ta linia nadal czeka na swojego odkrywcę.

Pozdrawiam serdecznie i odkrywczo.

ksiezyc_nad_gieesem ...

Na mapie 1:500 000 z 1947 roku widać tą linię ale na wcześniejszych niemieckich mapach 1:25 000 z okresu wojny już jej nie ma. Pięćsetka niestety jest błędna.



Ta linia ma już swoich odkrywców ....... może jeszcze nie do końca / jak wiele, wiele innych/ ale ma. Czekam na wiadomości z Zamojszczyzny.

Tez mi się tak wydaje.

Ja chwilowo, znalazłem coś takiego.
(http://img691.imageshack.us/img691/4672/grubieszow.jpg)

Pozdrawiam serdecznie i chwilowo.

ksiezyc_nad_gieesem ...

Na początek, chciałem zapowiedzieć, że mam nieco więcej do powiedzenia na temat tej linii, no i mam nadzieję, że z pomocą specjalistów, uda się rozwikłać parę moich pomysłów o linii i sprawdzić, czy mogłyby mieć potwierdzenie w rzeczywistości.

Na początek wąskotorowa "odnoga" w Lipnie. Dzisiejsza ulica Spółdzielcza w Lipnie biegnie od samego początku (od Skępskiej) na nasypie wąskotorówki. Kilka kilometrów marszu (bo nie da się do końca jechać samochodem) doprowadza nas do mostu na Mieniu (dziś "zarwany", pozostały pylony betonowe, a kilka lat temu w wodzie leżała szyna), nasyp ciągnie się dalej i doprowadza do szosy. Wedle geoportalu, nasyp ciągnie się dalej.

Spróbowałem zaznaczyć przebieg widocznego nasypu z zaznaczonym dawnym mostem.
(http://images49.fotosik.pl/1414/edae010e54e594c2.jpg)
Nie znalazłem info o tej "bocznicy" (?) na stronie, ani z daleka na mapie wrzuconej przez jednego z userów (swoją drogą, ładnie proszę o wznowienie linka). Ciekaw jestem co o tym myślicie...??

Pozdrawiam :)

Kolej Cukrowni Chełmica.

Też miałem takie wrażenie - kierunek na ryc. Thomasa zdecydowanie to sugerował ;-).

Rzeczywiście, chyba Panowie mają rację.
Nie wiem, czy to zaprzyjaźnione forum, ale wygooglowałem, jak już wiedziałem dokąd szły tory, że trasą tą zajęto się, i stosunkowo niedawno, na forum Stowarzyszenia Przyjaciół Kolei i Zabytków Techniki (mam nadzieję, że to żadna reklama  ;D - http://www.spkizt.fora.pl/dzial-kolejowy,3/kolej-waskotorowa-lipno-chelmica-cukrownia,622-10.html (http://www.spkizt.fora.pl/dzial-kolejowy,3/kolej-waskotorowa-lipno-chelmica-cukrownia,622-10.html) ), są zdjęcia, które podobne, te z pierwszego odcinka (mi znanego) chciałem niebawem zamieścić.

Myślę też, że kolega andrzej2110 temat tej kolejki cukrownianej już zaczął TU (http://750mm.pl/index.php?topic=2909.0)  więc ten temat chyba by można tam kontynuować.

Czy mógłbym prosić kolegę Atterdag o reupload mapki w dużej rozdzielczości, na której możnaby już dołożyć tę kolejkę cukrownianą.

Nic nie stoi na przeszkodzie .....

Pozwolę sobie, w ramach uzupełnienia tematu dodać znalezioną niegdyś w sieci fotkę z 1929 z miejscowości Kikół (ob. pow. lipnowski), leżącą na trasie kolejki Sierpc-Lubicz.
Zdjęcie z przedstawieniem kładzenia bruku w miejscowości uchwyciło fragment torowiska. Czy jest to wąskotorówka przebiegająca przez miejscowość, czy torowisko tymczasowe, związane z inwestycją?
Zdjęcie załączam poniżej:
(http://images45.fotosik.pl/1467/6792080cdf5c196e.jpg)

Te tory położone sa na bruku. Widać ze to tymczasowe.

Kolejne znaleziska dotyczące linii. Może da się wątek ożywić :) Zdjęcia pochodzą z serwisu fotopolska.eu

Według podpisu, stacja "Lipno Trójkąt (feldbahn)"
(http://fotopolska.eu/foto/363/363091.jpg)

Stacja kolejowa Lipno. 1915.
(http://fotopolska.eu/foto/257/257839.jpg)

Stacja Lipno. 1915.
(http://fotopolska.eu/foto/312/312726.jpg)

Stacja, 1915. (może Lipno? Może inna?)
(http://fotopolska.eu/foto/366/366617.jpg)

"Stacja kolejki polowej w Kawęczynie"
(http://fotopolska.eu/foto/366/366610.jpg)

Niestety mapka zaginęła w pomroce dziejów i zawirowań sprzętowych.

Co do sieci wąskotorowej na terenie lewobrzeżnego Torunia to nie posiadała ona nigdy połączenia z siecią KKD. Funkcjonowała ona praktycznie tylko do końca wojny jako typowa kolejka poligonowa - dowożąca żołnierzy i amunicję na ćwiczenia. Do dziś pozostały po niej zabudowania oraz nasypy i wykopy.

Swego czasu dokładnie prześledziłem starotorze - aktualnie wchłonięte przez rozbudowujący się Toruń - co ciekawe, połowa domów w okolicy ma słupki ogrodzeniowe z szyn właśnie z tej kolejki...

Mogę wrzucić fotki, jeśli kogoś by interesowały.

Jasne!! Czekam z niecierpliwością na toruńskie akcenty! :-)