Świat kolejek wąskotorowych

Kolega Grzegorz Sykut zapytał się mnie co oznacza WMD, WRS i tym samym ujawnił kolejną lukę w mojej edukacji kolejowej.

Na szczęście wujek Google szybko mnie nauczył, że MD to lokomotywownia, MO to oddział trakcji, MF warsztaty naprawcze, RS to stacja ruchowa... ogólniej:
M - służba mechaniczna
R - służba ruchowa
D - służba drogowa

(Tu sobie przypomniałem, że było coś takiego jak WDZ)

Lecz tu pojawia się zapytanie bardziej ogólne... czy ktoś z szanownych to już kiedyś rozpracowywał dokładniej?
Jakie skróty były na waszych kolejkach?

Na wąskich torach zasadniczo funkcjonowały skróty takie same, jak na torze normalnym poprzedzone jednak dużą literą "W", zdarzały się też skróty specyficzne dla wąskiego toru. Poniżej parę przykładów z GKW:


WMD - lokomotywowia wąskotorowa, np. WMD Bytom Karb
WMDp - wąskotorowa lokomotywownia pomocnicza, np. WMDp Poręba
WRs - stacja (ew. stacja rejonowa, na GKW było ich 5), np. WRs Rudy
WDZ - odcinek drogowy
WDZM - odcinek drogowy zmechanizowany
WTC - odcinek automatyki i telekomunikacji
WMES - odcinek elektroenergetyczny
WDG - rejon utrzymania budynków

WD - naczelnik zarządu kolei dojazdowych
WD1 - zarząd kolei dojazdowych (ZKD), dział ekonomiczny
WD2 - ZKD dział finansowy
WD3 - ZKD dział przewozowo - handlowy
WD4 - ZKD dział mechaniczny
WD5 - ZKD dział drogowy
WD7 - ZKD dział ogólnoadministracyjny

No to teraz duża flaszka śliwki z meliny w Rogowie, temu mądremu który rozszyfruje skąd wziął się skrót MD (lokomotywownia). Na odpowiedzi czekam do środy :)

macierzyste depo ??

Motor Depot?

Od rusków bracie... od rusków... Wszak to czasy Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej pamięta

Машини депо ?

Mechaniczieskoje depo

AXEl wygrywa pół litra śliwki. Odbiór nagrody osobisty pod warunkiem spożycia z pomysłodawcą konkursu :)

No ja się nie zgadzam z tą interpretacją. Jak napisał parę postów wcześniej Phinek jednostki kolejowe były przyporządkowane do odpowiednich służb i w zaleźności od tego, do jakiej służby była dana jednostka przyporządkowana, taką miała pierwszą literę skrótu telegraficznego. Tak więc wszystkie jednostki podlegające służbie mechanicznej miały pierwszą literę skrótu telegraficznego "M". Lokomotywownia (inaczej: depo) miała zatem skrót "MD", czyli: "służba mechaniczna / depo".
I, analogicznie, stacje podporządkowane były służbie ruchu (litera "R"), więc WRs odcyfrowujemy jako "Wąski tor / służba ruchu / stacja".

Im dalej litera znajdowała się od początku skrótu, tym szczegółowiej określała jednostkę organizacyjną.

Zasady tworzenia skrótów telegraficznych określała "Instrukcja użytkownia ogólnoeksploatacyjnych sieci telekomunikacyjnych PKP R-13" (a konkretnie załącznik do niej).

Co ciekawe - system skrótów telegraficznych ukształtował się w pierwszej połowie lat 20 XX wieku i zasadniczych zmian dotrwał aż do podziału PKP na odrębne spółki. Okres, w którym system ten się ukształtował wyjaśnia, dlaczego jako podstawy do utworzenia skrótu użyto archaicznego dziś słowa "depo", a nie "lokomotywownia", czy "zakład taboru". Co więcej - służba trakcji była w owym czasie częścią służby mechanicznej.

Obecnie obowiązujący w Grupie PKP system skrótów telegraficznych w swojej logice nawiązuje do tego poprzedniego. Teraz jednak pierwsza litera skrótu określa nie służbę, a spółkę z grupy PKP, i tak:

C - Cargo (więc "CZ" to "cargo / zakład taboru")
I - PLK ("IZ" - PLK / zakład linii kolejowych, "ISE" - PLK / sekcja eksploatacji")

Itd, itp.

Masz do tego prawo :) co oczywiście nie oznacza, że masz rację. Prawda jest taka iż w kraju Rad również MD oznaczało lokomotywownię. I wspomniana przez Ciebie instrukcja pisana była zapewne pod wzorcem radzienckim:) tym bardziej że po wojnie raczej nie chętnie nawiązywano do symboliki z II-giej RP
Sam sobie zaprzeczasz bo "I" nijak ma się do Polskich ani Linii ani tym bardziej Kolejowych. W wypadku PLK-i "I" można podciągnąć pod służbę "Infrastruktury" stąd I.

Nagroda dla AXEL-a nadal ważna i wiążąca.
Itd, itp.

A skoro o skrótach mowa to niech ktoś rozszyfruje mój skrót : MNG :) ewentualnie MEN :)

@ skróty obstawiam, że MNG to Lokomotywownia na Grochowie.

No zgadza się, tylko weź Pan wpadnij co oznacza rozwinięcie tego skrótu :D

Migiem Naprawy Główne? :P

Heh prawie :P jakby zmienić kolejność to by było Naprawa Główna Młotkiem :D

Primo - system skrótów telegraficznych ukształtował się w połowie lat 20 XX wieku, o czym napisałem. Starczy czytać uważnie. Sięganie w tamtych czasach po wzorce radzieckie, choć niewykluczone, wydaje się jednak skrajnie mało prawdopodobne.


Hmmm? Zaprzeczam sobie? W którym miejscu? Litera "I" na pierwszej pozycji skrótu identyfikuje wyłącznie jednostki PLK i przez to ma się ściśle i konkretnie do Polskich Linii Kolejowych. Dlaczego "I"? Zapewne dlatego właśnie, że "infrastruktura", to fakt. Nie rozkminiamy tu jednak dlaczego wybrano takie, a nie inne litery, a co one oznaczają. Sensowność wyboru formy oznaczenia nie ma nic do rzeczy w odniesieniu do jego treści.
Przy okazji - Cargo ma własne jednostki utrzymania infrastruktury (jak wiadomo, w Polsce wbrew nawet polskim przepisom ten przewoźnik zarządza kilkoma kluczowymi elementami infrastruktury kolejowej) i w skrócie telegraficznym mają one na pierwszym miejscu "C" od Cargo, a nie "I" od infrastruktury :).

Tak poniekąd a propos - niech mi ktoś wytłumaczy, dlaczego tablice rejestracyjne z woj. lubuskiego mają na pierwszym miejscu litere "F" ? Przecież "F" ma się nijak do Zielonej ani tym bardziej Góry czy Gorzowa, a zwłaszcza Wielkopolskiego, który notabene nie ma nic wspólnego z Wielkopolską bo leży na Ziemii Lubuskiej lub ewentulanie, jak kto woli, w Nowej Marchii. 

Czyżby dlatego, że GorzóF Fielkopolski? :D

@ tablice rejestracyjne... L było po prostu już zajęte... dlatego Łódzkie zaczyna się od E, zaś osoby z większą dozą humoru mówią na Rawę Mazowiecką - Erewań, dlatego że tablice ma ERW

Jak więc widać na przykładzie współczesnym, ciekawe jest nie tylko przypisanie literom znaczeń, ale też i odnalezienie sensu (lub braku sensu) takiego a nie innego doboru liter. Wszak mając 17 województw, można było dać A, B, C... i tak po kolei.
Podobnie z lokomotywowniami... przecież w tym przypadku chyba L nie jest obsadzone?

Proponuję więc pójść tropem, który Fidzio tu przedstawiał, zaś Kucyk sygnalizował mi telefonicznie... czyli pogrzebania w historii celem rozszyfrowania tego co drzewiej na kolejki drutem telegraficznym przychodziło.

BTW. Czy wyobrażacie, sobie aby Lokomotywownia odebrała telegraf... a może wrotami słuchawkę telefonu by podniosła... może woda z rynny kapała alfabetem Morse'a... czy więc właściwe jest pisanie, że (W)MD to jest lokomotywownia?

Tak w skrócie. System skrótów telegraficznych sięga swymi korzeniami do czasów Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Najstarsze skróty pochodzą od nazw rosyjskojęzycznych - wszak tworzone było w czasie przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości. I stąd MD - mechaniczieskoje depo. Pochodzenia innych skrótów nie znam, bo się tym nie interesowałem. :P

Koleje wąskotorowe posiadały skróty rozpoczynające się literą W. Ale teraz uwaga! Nie są to skróty jednostek organizacyjnych, a stanowisk!
I na przykład:
WMD - naczelnik lokomotywowni;
WMDp - zastępca naczelnika (literka "p");
WMI - maszynista instruktor;
WDZ - zawiadowca odcinka drogowego;
WRS - zawiadowca stacji;
WRSc - dyżurny ruchu;
WTC - zawiadowca odcinka zabezpieczenia ruchu i łączności... itd.
Polecam lekturę załącznika do instrukcji R-13, tylko radzę wybrać jak najstarszą!

Oczywiście, zwyczajowo używano skrótów zwierzchników jednostek do oznaczania taboru (Lxd2 z WMD Piaseczno, czy znaki na drezynach Wmc: producent WMD Koronowo, przynależność WDZ Mogielnica), jednak stworzony na potrzeby łączności telegraficznej "szyfr" mówił o konkretnych osobach do których adresowana była depesza.

Dorzucam link podany przez Maćka JKD w poście: http://750mm.pl/index.php?topic=3052.msg40677#msg40677

http://www.expres-ponidzie.k-ow.net/historia/literatura/Zalacznik%20do%20Nr%2032/index.htm