Świat kolejek wąskotorowych

Podlaska Kolej Wąskotorowa lub inaczej Kolej Wąskotorowa Biała Podl.- Konstantynów istniała od 1917 do 1971.Dziś jeżdżę rowerem po jej dawnych szklakach i pozostawionych po niej mostach.
Trochę Historii
Bezpośrednią przyczyną rozpoczęcia budowy kolei wąskotorowej w okolicy Białej Podlaskiej była konieczność zintensyfikowania eksploatacji terenów nadbużańskich przez wojska niemieckie. Pierwsze odcinki wybudowano w trakcie I wojny światowej. Rozbudowano ją w okresie dwudziestolecia międzywojennego.

Na zajętych terenach Niemcy prowadzili gospodarkę rabunkową, pomóc miała w tym właśnie wąskotorowa linia kolejowa. Na przełomie 1916 i 1917 roku kolejowe oddziały wojska niemieckiego wybudowały 29 km linii z Białej Podlaskiej przez Rozkosz do Konstantynowa. Niedługo po otwarciu tego odcinka, do użytku oddano odgałęzienie Rozkosz - Rokitno o długości 8 km. Zagadką pozostaje przyczyna, dla której wybudowano kolej o szerokości toru 750, a nie 600 mm jak miało to miejsce w przypadku wszystkich kolei polowych, tzw. feldbahn.

W 1918 roku zarząd nad koleją przejęło Ministerstwo Kolei Żelaznych. Podobny los spotkał inne koleje wąskotorowe wybudowano w czasie wojny. Niestety tylko część zdecydowano się ponownie uruchomić i udostępnić polskiej ludności. Tak właśnie stało się z koleją bialską. Wraz z początkiem lat 20. władze polskie wybudowały i oddały do użytku odcinki: Rokitno - Cieleśnica (11 km) oraz Rokitno - Janów Podlaski (9,5 km). Najbardziej prawdopodobną datą uruchomienia pierwszego jest rok 1921, drugiego 1922, jednak niektóre źródła dla obu odcinków podają rok 1923. W tym okresie linia podlegała Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Warszawie i nosiła oficjalną nazwę Koleje Wąskotorowe Bialskie. W 1928 roku narodził się nigdy niezrealizowany pomysł budowy bezpośredniego połączenia Konstantynowa z Janowem Podlaskim.

W momencie rozpoczęcia okupacji hitlerowskiej zarząd nad koleją objął Szef Transportu Dowództwa Sił Zbrojnych i Dowództwa Wojsk Lądowych, który zarekwirował tabor dla zaspokojenia potrzeb wojska. Później utworzono tymczasową Dyrekcję Kolei. W czasie okupacji używano nazwy Kolej Biała Podlaska - Konstantynów. W historii okupowanej kolei wąskotorowej w Białej Podlaskiej miały miejsce liczne akcje organizacji konspiracyjnych.

W ostatnich dniach lipca 1944 roku wyzwolono m.in. stacje w Białej Podlaskiej, Janowie Podlaskim, Konstantynowie i Mariampolu. Po zakończeniu wojny kolejka ponownie podlegała DOKP w Warszawie. Otrzymała nową nazwę i od tej pory istniała jako Podlaska Kolej Wąskotorowa. Najpierw zarządzał nią Wydział Kolei Wąskotorowych, następnie Dyrekcja Warszawskich Kolei Dojazdowych. Później ponownie powrócono do Wydziału Kolei Wąskotorowych, aby w 1955 roku utworzyć Zarząd Kolei Dojazdowych. Po odzyskaniu niepodległości konieczna była odbudowa zniszczonych linii oraz całej infrastruktury i taboru. Zakres prac koniecznych do wykonania niejednokrotnie przekraczał możliwości załogi. Niska frekwencja, mały przewóz towarów oraz zniszczona infrastruktura to główne powody, dla których prawdopodobnie już w roku 1967 całkowicie zawieszono ruch na kolei podlaskiej, a w 1971 roku fizycznie ją zlikwidowano.

Wklejono z koleje.wask.pl

Tabor
Px-48                  1901  1771
Px-6                    1644
Ty-3                    1161
Tyb-4                  1222
Tx-26 "Pińczów"  ????
Tx-28                  1274
Px-29                   ????

Jeżeli ktoś posiada jakieś informacje lub zdjęcia dotyczącej Podlaskiej KW to proszę ozamieszczenie ich tutaj.




 

Parowóz na zdjęciu to Tyb4 1222 który wykonywał kursy rozbiórkowe w 1971.

Parowóz na przedstawionym zdjęciu to nie Tyb4 1222.

Zabłysnąłeś z tym artykułem z koleje.wask.pl, nie ma co... Parowóz na zdjęciu zaś to Feldbahnowy HF110C, co zresztą widać w tytule pliku. Były to maszyny trzyosiowe, więc nie mogły mieć oznaczenia Tyb4:
http://de.wikipedia.org/wiki/Heeresfeldbahnlokomotive_HF_110_C
Zestawienie taboru znormalizowanego masz tutaj odkrywco:
http://tabor.wask.pl/kolej.php?&id=6345

Tylko że na Podlaskiej KW były tylko 2 Px48 ::).A poza tym jest to Tyb4 1222, mam zdjęcie archiwalne potwierdzające moją tezę.Wykonano go w 1907 w fabryce Henschel&Sohn w Kassel.Reszta parowozów które zamieściłem też jeździła na Podlaskiej KW. Można sprawdzić w książce Andrzeja Królika pt. "Moje dzieciństwo na ciuchci". Nie sugerujcie się wyłącznie koleje.wask.pl

Pokaż więc to zdjęcie.
Zrozum. Na zdjęciu jest parowóz HF110C. Ma trzy osie wiązane i rozwija 110KM. Mógł mieć najwyżej oznaczenie Ty4. To raz. Dwa - parowozy te budowano od 1941 roku.
Trzy. Książkę Andrzeja Królika czytałem. Nie kupowałem bo jej warstwa merytoryczna jest mocno dyskusyjna... Bardzo mocno. Pamiętam było tam zdjęcie jakiegoś angielskiego parowozu podpisane jako kolejka wąskotorowa czy coś w tym stylu. Dobra lektura do poduszki, ale materiał historyczny prawie żaden. Nie znam człowieka, ale więcej mu się wydawało niż wiedział. Jeśli wiedzę na temat ilostanu czerpiesz z tej książki to możesz się mocno przewieźć

W Świecie Kolei 04/1995 jest artykuł Jakuba Lesiuka poświęcony tej kolejce.
Według autora ruch pociągów był prowadzony przy pomocy starych parowozów serii Tmx4, Tx4, Tm3. W latach '60 pojawiły się Px-y i stare maszyny poszły na złom. Według stanu z początku lat '60 na kolejce stacjonowało 8 parowozów, 4 wagony osobowe (czteroosiowe) i 2 bagażowe (dwuosiowe).
Jak widać, kolejna wersja historii ;). Oczywiście wziąć należy pod uwagę, że artykuł ukazał się 15 lat temu...
Z drugiej strony wykaz na tabor.wask.pl dotyczący Px-ów też jest chyba niekompletny.

Niestety zdjęcia nie pokażę bo nie umiem zrzucać z papieru na monitor.
Czyli więc jest błąd w oznaczeniu parowozu?
Wiem na pewno że HF-110c był na pewno miał numer 1222.Wiedzę z tej książki biorę tylko ze zdjęć,gdyż one są w 100% wiarygodne.Px48 były dwa. Było też trochę małych trzy osiowych tenderzaków o mocy 60KM.
Miały duże iskrowniki i skrzynie wodne po bokach kotła były stosunkowo niskie co do kotła

Skaner, aparat cyfrowy...


Podziwiam wiarę w cuda. Nie ma czegoś takiego jak 100% pewność w odniesieniu do materiałów publikowanych...

Są pewne poszlaki mówiące o wybudowaniu lub rozpoczęciu budowy tejże linii przez Rosjan. Stąd prześwit 750mm.
Precyzyjnie rzecz ujmują wszystkie linie wybudowane przez zaborców i okupantów i ichnie wojska wojska kolejowe.
Skąd ta wiedza ??
Wcześniej to zdecydowanie Dyrekcja Kolejowa w Lublinie, być może Poddyrekcja w Białymstoku.
Cegła służbowa z 1962 podaje serie parowozów Ty2 i Px2.

Pozdrawiam serdecznie i seryjnie.

ksiezyc_nad_gieesem ...

Parowóz ze zdjęcia nie może nosić oznaczenia Tyb ponieważ według polskich zasad oznaczania parowozów musiała by to być maszyna z osią toczną z tyłu. Parowóz ze zdjęcia miałby oznaczenie Ty ponieważ ma trzy osie - wszystkie napędowe.

Coś w ten deseń jeździło na Podlaskiej KW

http://www.digart.pl/praca/3052735/parowoz.html

Akurat w ten deseń to Podolka Px4-1614. A tu masz zdjęcie Tyb4-1221.

http://www.holdys.pl/tomi/index.php?desc=on&par=tyb4-1221

Zarówno 1221 i 1222 to trzyosiowe tendrzaki z tylną osią toczną pochodzące z kolei opalenickiej.

Tak, taki jeździł na Podlaskiej KW, tylko że z tendrem doczepnym.

Tak i nie był to HF110C. Ani ten, ani parowóz z kolejki Opalenickiej
Ariel ma rację. Nie ma czegoś takiego jak w 100% pewne źródło. Nawet księgi inwentarzowe zawodzą. Ale gorszego źródła nt. Podlaskiej KD niż ta książka chyba jeszcze nie wydano. Autor przez dużą część książki pisze bzdury i bajdurzy.
Słuchajcie a to czasem nie na stronie FPKW wisiał kiedyś artykuł o tej kolejce?

Jest tylko jeden sposób, aby mieć 100% pewność - samemu zbadać, powąchać i pomacać... choć i tu trzeba być ostrożnym, gdyż może być tak, że np. lokomotywa ma podmienione tabliczki lub inny "myk".

Jako że dzisiaj wigilia chciałbym wszystkim fanom wąskotorówek i innym zwolennikom kolejnictwa życzyć zdrowych,spokojnych, radosnych świąt Bożonarodzeniowych, a także spełnienia wszystkich(tych kolejowych i nie kolejowych) marzeń,a także wszystkiego co najlepsze.

Piotr Wąskotorowy

Będę upierdliwy:
życzenia,to chyba składamy sobie w innym temacie? ;)

Nom. Nie ma to jak losowe wybranie tematu i wklejenie tam życzeń świątecznych ;)

Niemniej dziękujemy, Tobie życzymy tego samego i świątecznie przypominamy o regulaminie forum ;)

Chyba pierwsza koncepcja przedłużania powstała 10 lat wcześniej o czym mówi kwit poniższy:
(http://img832.imageshack.us/img832/7595/konstantynow.jpg)
Miało to o tyle sens, że od Terespola do Malowej Góry leżały tory cokolwiek nieużywane.
(http://img534.imageshack.us/img534/7295/konstantynow1.jpg)
Od strony Platerowa też trochę torów leżało.
(http://img812.imageshack.us/img812/5299/konstantynow2.jpg)
Niestety w pierwszym piśmie nie jest wyjaśnione jaki prześwit miała by mieć projektowana linia. O ile oczywiście Litewniki i Litwiniki to jedna i ta sama miejscowość.

Pozdrawiam serdecznie i liniowo.

ksiezyc_nad_gieesem ...

A wygrzebało mi się trochę historii
http://histmag.org/?id=4619 (http://histmag.org/?id=4619)

Dzięki usilnym staraniom Andrzeja Tajcherta pojawiły się kwity jednoznacznie wskazujące na Rosjan jako budowniczych kolejki.
Niestety na chwilę obecną nie wiadomo kto był, że się tak wyrażę operatorem kolejki. Bardzo możliwe, że była min Rosyjski Kościół Prawosławny a później Kościół Katolicki w Polsce.
Planowano kilka wariantów przebiegu i bocznicę do folwarku w Bukowicach.
Różnice narysowałem na obrazku.
(http://img801.imageshack.us/img801/5096/biala1a.jpg)

Pozdrawiam serdecznie i różnie.

ksiezyc_nad_gieesem ...

Witam Wszystkich

Historie kolejkowe znam z opowiadań mojej mamy.

Chwilkę posiedziałem na Google Earth i wyrysowałem trasę kolejki z Białej przez Roskosz do Konstantynowa (Zakanala), Janowa i Cieleśnicy.
Korzystając ze starych map WIG 1931 1:100k naniosłem poprawki przebiegu i stacje.

Na zdjęciu przebieg kolejki.
W pliku .zip to samo w .KMZ, czyli nakładka na Google Earth.