Świat kolejek wąskotorowych

Witam wszystkich miłośników kolei. Jest to mój pierwszy post na tym forum. Do zarejestrowania zmotywował mnie temat dotyczący bocznicy kolejowej przy puławskiej żelatynie. Fajne zdjęcia i spora wiedza piszących tam.

Fascynaci kolei z Puław i okolic zapewne znają linię 82. Nietypowa linia w skali kraju, wybudowana dla celów wojskowych z przeprawą pontonową przez Wisłę. W internecie można znaleźć m.in. coś takiego

http://wyjdzzpociagu.most.org.pl/turkol/p-pul.htm (http://wyjdzzpociagu.most.org.pl/turkol/p-pul.htm)

Jest to trochę nieprecyzyjny opis, bo ta linia została najprawdopodobniej wybudowana w latach 60. lub 70. Zawsze mnie zastanawiało, czy ta linia była "użytkowana", czy przeprowadzano jakieś manewry. Kiedyś na jednym puławskim forum pewien gość pisał, że coś takiego sie odbywało, ale szczegółów  nie znam.

Jest tu ktoś, kto chciałby popisać o tej unikatowej linii kolejowej ? :)

Mariano - pytaj, postaramy się odpowiedzieć.
Ludzi z Puław na tym forum jest co najmniej kilku zarejestrowanych, wśród nich i ja.

Pierwsza sprawa - rok powstania. Druga rzecz - przeznaczenie, wykorzystanie itepe itede :) Ogólnie wszystko co wiecie na ten temat. Czy widzieliście tam przyjeżdżające pociągi, rozłożony most pontonowy?

W święta byłem tam rowerkiem, między drogą 801 a Wisłą jest tylko kilkumetrowy odcinek, reszta rozebrana, zapewne tuż przy rzecze nasyp został podmyty przez powódź.

Jakieś 2-3 lata temu kilku łebków zostało przyłapanych przez policję na rozmontowywaniu torów :)

Ciekawe czy takich miejsc jest w Polsce więcej?

Z tego, co wiem, to raczej mówimy o dwóch odcinkach:
- Bąkowiec - Wysokie Koło
- Wysokie Koło - Azoty z mostem przez Wisłę
Ten pierwszy został zbudowany razem z odcinkiem do Kozienic podczas I Wojny przez Rosjan. Zaznaczony jest na wszelkich mapach z okresu międzywojennego.
Pytanie, kiedy powstał drugi?

Zwróćcie uwagę, że np. na Geoportalu na starszych mapach topograficznych odcinek Wysokie Koło - Azoty nie jest zaznaczony. Pierwszy odcinek traktowano jako normalny - cywilny a drugi jako strategiczny na wypadek "W".

Czy faktycznie scenę z Przedwiośnia kręcono na odcinku do Wysokiego Koła? Krajobraz pasuje.
Parowóz na Bąkowiec - Puławy azoty (z filmu Przedwiośnie) (http://www.youtube.com/watch?v=WJoQEhyBn4g#ws)

Tak, linia do Wysokiego Koła powstała wcześniej.

http://img90.imageshack.us/f/kolejewgg1cj1.jpg/ (http://img90.imageshack.us/f/kolejewgg1cj1.jpg/)

http://img147.imageshack.us/i/kolej1946rx7.png/ (http://img147.imageshack.us/i/kolej1946rx7.png/)

W powyższych linkach są mapy z okresu II wojny (skradłem to z http://www.forum.pulawy.pl/thread-712.html (http://www.forum.pulawy.pl/thread-712.html) :) )

Na mapach google odcinek jest widoczny. Na puławskim forum jeden z użytkowników twierdzi, że jeszcze w połowie lat 80 odbywały się manewry.

Mam nadzieję, że znajdzie się tu ktoś, kto był naocznym świadkiem tych wydarzeń albo chociaż potrafiłby napisać coś więcej o tej linii :) 

Tak jak kolega 2xm pisze.
Część lewobrzeżna funkcjonowała dużo wcześniej jako linia osobowa, dopiero (jeśli dobrze pamiętam) w okolicach lat 60 linie przedłużono za Wysokie Koło aż do brzegu Wisły oraz zbudowano odcinek po Puławskiej stronie.
Było to związane z zapewnieniem dogodnej przeprawy przez Wisłę na wypadek zburzenia kolejowego mostu na Wiśle w Dęblinie.
Co ciekawe pomysły alternatywnych do Dęblińskiej przepraw kolejowych pojawiały się już wcześniej - między innymi niedokończona nigdy budowana przez Niemców w okresie II wojny linia Lublin-Radom z przeprawą mostową na wysokości Kępy Choteckiej czy wąskotorową przeprawę mostową łączącą linie NKD i Starachowickiej KD.

Wracając do przeprawy wojskowej. Linia była utrzymywana technicznie do początku lat 90-tych.
Z dostępnych mi informacji ostatnie ćwiczenia (budowa przeprawy i przejazd pociagu odbył się w '89 roku i był nadzorowany przez samego Wojtka z Kurowa (Wojciech Jaruzelski urodził się w Kurowie, będący gminnym miastem w powiecie Puławskim).

Na odstawczych torach stacji Puławy Azoty w miejscu gdzie linia łączyła się z torami lini Warszawa-Lublin do końca lat 80-tych stały wagony gospodarcze socjalne, zapewne pracowników do obsługi tej linii.
Elementy mostu były składowane w kilku lokalizacjach. Najdawniej pamiętam ułożone przy przejeździe przez drogę Puławy - Dęblin w okolicy Wólki Gołębskiej. W latach 90-tych przejazd rozebrano, a dziurę w szosie zaasfaltowano. Powoli zaczęły znikać także same tory oraz kolejowa infrastruktura.
Drugim miejscem składowania elementów mostu była stacja Gołąb. W czasach świetności na ogrodzonym terenie znajdującym się za budynkiem stacyjnym (pomiędzy stacją a przejazdem na drodze Gołąb-Niebrzegów) ułożone były konstrukcje mostu. Mała część ustawiona była także po przeciwnej stronie torów w bliskiej odległości przejazdu. W II połowie lat 90-tych kiedy stacja Gołąb przestała być stacją, zburzono posterunki kolejowe, zniknęły także elementy mostu.

Przyczółki mostowe po stronie Puławskiej zniknęły już jakiś czas temu, zapewne w wyniku powodzi oraz działalności lokalnych biznesmanów.
Linia generalnie była jednotorowa, posiadała tylko mijanki. Między innymi jedna w pobliżu przejazdu na trasie Puławy-Dęblin.

Linia po stronie Kozienickiej jest mi raczej słabo znana, aczkolwiek mijam ją dosyć regularnie bo jeździmy z żoną samochodem z Warszawy do Puław właśnie przez Kozienice.

Jak już jesteśmy przy tym odcinku to pomiędzy Janikowem a Kozienicami, przed wjazdem do Kozienic linia rozwidla się. Dalej od drogi biegnie zelektryfikowana linia wyglądająca na użytkowaną (podejrzewam, że to tor który za Kozienicami biegnąc pod wiaduktem przecina drogę i biegnie do elektrociepłowni).
Bliżej drogi (w pobliżu boiska) biegnie niezelektryfikowany odcinek torowiska, mocno zarośnięty) który prowadzi do czegoś na kształt dawnego zakładu.
Podobnie w samym Janikowie za stacją znajduje się długa rampa z magazynem.
Czy zna ktoś losy tamtych linii i bocznic?

Ten niezelektryfikowany odcinek to byc może pozostałości po dawnej linii osobowej, która teraz jest nieużywana. Byłem w WKZ niedaleko dworca  2 lata temu, po trakcji elektrycznej pozostały słupy, torowiska zarośnięte. Linia nie cieszyła się zainteresowaniem, więc wyłączono ją z ruchu. Dworzec to również ruina.

W 'użyciu' natomiast jest linia prowadząca do Elektrowni

Tak na szybko mogę dodać.
- ćwiczenia na przeprawie mostowej odbyły się wcześniej niż 1989 r. Tor był ułożony na barkach. Pociąg prowadzony dwoma Gagarinami z ówczesnej MD Dęblin.
- linia strategiczna odgalęziała się od linii Bąkowiec - Wysokie Koło około 1 km przed stacją Wysokie Koło.
- budynek stacyjny w Wysokim Kole istnieje do dnia dzisiejszego a tor i tory stacyjne rozebrane zostały już dawno.
- obsługę trakcyjną pociągów rel. Dęblin - Bąkowiec - Kozienice /Wysokie Koło zapewniały parowozy TKi100 a po ich wycofaniu TKt48 i OKl27 z MD Dęblin.
- i ciekawostka wąskotorowa - w Sarnowie była wąskotorówka łącząca stacyjkę z cegielnią.

I jeszcze coś takiego:
powódź wyrządziła olbrzymie szkody /pozrywane tory/ ale po lewej stronie Wisły. Po prawej stronie tor dochodził do wału przeciwpowodziowego, który był rozkopywany na czas ćwiczeń.

W 2005 roku wspólnie z Klanem Paluchowskich oraz Piottrem zrobiliśmy mały rekonesans odcinka Kozienice-Wysokie Koło-Wisła.
Rekonesans odbył się bodaj w czerwcu, po drodze na otwarcie skansenu w Pionkach.
Co do śladów po stacjach oraz jakichkolwiek informacji o linii kolejowej pośród autochtonów panowała dziwna zmowa milczenia - "Panie ja tu od urodzenia mieszkam i tu żadnej linii kolejowej nie było...."

Przy budowie linii mogło pracować wojsko, a w manewrach mogli brać udział Ruscy, ktoś pół żartem/pół serio powiedział okolicznym, by nic nie widzieli i nic nie zapamiętywali, a ci do tej pory boją się, że Breżniew wstanie z grobu i wokół Wysokiego Koła przemaszeruje drugi rzut strategiczny :)

Czy wiecie coś o podobnych miejscach w Polsce, było więcej takich linii?

Na pewno ćwiczono również koło Opalenia (linia Kwidzyn - Smętowo i dawny most stały na Wiśle). W Świecie Kolei (1/2011) jest artykuł na temat podobnej przeprawy przez Odrę pod Siekierkami.

Odnośnie linii do EC Kozienice.
Przejeżdżając dość często spotykałem ciężkie składy towarowe z węglem z Bogdanki prowadzone przez ET41.

Coś więcej może dałoby się znaleźć w książce:
Tucholski Zbigniew – Polskie Koleje Państwowe jako środek transportu wojsk Układu Warszawskiego. Technika w służbie doktryny. Warszawa 2009.

Ojojoj Grzesiu chyba Ci się linie pokiełbasiły Janików leży na Linii Bąkowiec - Janików -Świerże Górne. W Świerżach jest najwieksza w kraju ELEKTROWNIA a nie ELEKTROCIEPŁOWNIA opalana węglem kamiennym. W samych Kozienicach stacja była zelektryfikowana a linia do Kozienic odgałęziała się w Janikowie. Pierwsza była linia Bąkowiec - Kozienice dopiero budowa elektrowni wymusiła budowę linii do Świerży Grn. Jako ciekawostkę podam, że do 2002 roku kursował pociąg służbowy Bąkowiec - Świerże Górne kursujący w zestawieniu najpierw 1xEN57 a potem EU07+Bh. A w latach 60-tych kursował bezpośredni pociąg z Wysokiego Koła do Kozienic ze zmianą czoła w Bąkowcu.

Faktycznie, sam ten film na YT wrzucałm, ba nawet mam zdjęcia ze wjazdu tego parowozu na tę linię. Sceny kręcono przed Sarnowem.

Fidziu, ja mówię co widzę z perspektywy pasażera samochodu.
Jadąc w stronę Kozienic widzę po lewej stronie, bliżej drogi niezelktryfikowany kawałek z zarośniętym torowiskiem i odbijający dalej od drogi kawałem z drutem nad szynami.

Pociąg ten jeździł z Dęblina, prowadzony tamtejszą EU 07. W tamtym okresie były jeszcze dwa ciekawsze pociągi służbowe w rel. Dęblin - Życzyn - Dęblin i Dęblin - Zarzeka - Dęblin. Był to jeden dwuosiowy wagon pierwszej klasy prowadzony dęblińskim Ty51.

Miałem pytać, czy do WK jeździł jakiś pociąg, ale już mam odpowiedź :)

Tak z ciekawości, czy Waszym zdaniem byłby sens utrzymywania linii 82 czy lepiej, że zapomniano o niej?

Najlepiej, że zapasowa przeprawa nigdy nie przydała się w praktyce ;). Jej wykorzystanie oznaczałoby, że:
- Mamy III Wojnę Światową
- Wzdłuż Wisły od Tczewa do Sandomierza wyrósł las atomowych grzybów... (po miastach takich jak Grudziądz, Płock, Warszawa, Dęblin, Puławy pozostały jedynie świecące zgliszcza).

Jakoś nie potrafię znaleźć uzasadnienia dla dalszego istnienia tej linii.

@ Grzegorz Fidler
Fakt, elektrownia a nie EC :).

Pan Tucholski w swojej książce pisze, iż "W roku 1975 12 pułk kolejowy z Tarnowskich Gór wykonał budowę dojazdów kolejowych do obu brzegów rz. Wisły.Od linii PKP Bąkowiec - Wysokie Koło wyprowadzono bocznicę stacyjną ze stacji Wysokie Koło do zachodniego brzegu Wisły. Natomiast do wschodniego brzegu Wisły doprowadzono bocznicę od stacji PKP Puławy Azoty". Przeprawę przez rzekę zmontowano dwa razy - po raz pierwszy w ramach operacji Wisła 75 a po raz drugi Wisła 85 (liczby oznaczają lata w jakich operacje przeprowadzono). W roku 1975 przeprawę pokonał eszelon z czołgami prowadzony przez Ty2-1089 z MD Dęblin, a w 1986 również eszelon z czołgami, ale z ST44 na czele i drugą ST44 na końcu składu (wcześniej dla próby przejechał ST44 z pustymi platformami). Na temat tej przeprawy jest oczywiście napisane trochę więcej, w większości są to szczegóły techniczne. Jest też kilka zdjęć z obu operacji.

Pozdr.
Mariusz

Dałoby radę zeskanować i wrzucić tu? :)

Nie mam niestety tej książki, chociaż spróbuję zdobyć.

Niestety, prawa autorskie są święte. Ale polecam http://historyton.pl/catalog/product_info.php?cPath=140&products_id=9890 (http://historyton.pl/catalog/product_info.php?cPath=140&products_id=9890)
Warto kupić bo to ciekawa lektura i są opisane również koleje wąskotorowe ( w końcu autor jest miłośnikiem wąskich torów).

Nie wiem czy jest dostępne archiwum Dziennika Telewizyjnego. W jednym z wydań pokazano przejazd pociągu towarowego przez Wisłę. Jak się nie mylę pociąg był prowadzony przez dwa gagariny, znajdujące się na czele pociągu. Mówię o jesieni 1985 roku.

Znalazłem taką oto fotkę archiwalną harcerzy, którzy stoją na tle pociągu na stacji Wysokie Koło. Na tablicy wagonowej widać (gdy się przybliży w jakimś programie) napisy: "Bąkowiec - Wysokie Koło":

(http://e-gniewoszow.i365.pl/index2.php?option=com_ponygallery&func=watermark&id=269&orig=1&no_html=1&Itemid=77)
źródło: http://e-gniewoszow.i365.pl (http://e-gniewoszow.i365.pl)

Może ktoś napisać co to za wagon?

Ponieważ była ładna pogoda wybrałem się rowerem w tamte strony, by zrobić parę fotek.
Fotki z dnia 10 maja 2011 można będzie znaleźć na stronie:
http://www.kolej.one.pl/index.php?dzial=stacje&id=840&okno=start (http://www.kolej.one.pl/index.php?dzial=stacje&id=840&okno=start)

Jeśli jeszcze ich nie ma, to powinny się niebawem ukazać.

Co do torów - owszem, już nie istnieją. Znalazłem jednak na stacji Wysokie Koło kolejowe ślady. Są to podkłady kolejowe gdzieniegdzie znajdujące się w gruncie. Na wspomnianej stronie można będzie sobie pooglądać wraz z istniejącym budynkiem stacyjnym (obecnie prywatne mieszkanie). Nadmienię, że budynek jest drewniany i wygląda na baaardzo stary  :)

Prawdę mówiąc, zdjęcie pokazuje zbyt mało i w kwestii tego wagonu spekulacji jest sporo.

Na pewno dwu-osiowec, pytanie teraz jaki. Pruski, austryjacki, czeski... Okienka w grupkach po 2 sztuki to cecha praskiego Ringhoffera:
http://www.parostroj.net/katalog/ov/images/fotografie/Ci_4_1732.jpg (http://www.parostroj.net/katalog/ov/images/fotografie/Ci_4_1732.jpg)

Albo tzw. Stauding ( też posiada te podwójne okienka):
http://www.parowozy.pl/skansen/wagony/05423BHXZ.jpg (http://www.parowozy.pl/skansen/wagony/05423BHXZ.jpg)

Wszystko Ringhoffer Smichov robił dla Austrowęgier, a po I wojnie światowej jak Czesi odzyskali niepodległość firma zmieniła nazwę na Tatra Smichov.

Gdyby była lepsza fotka to można by coś powiedzieć dokładniej  ;)

Te pionowe pasy pomiędzy oknami bardziej podobne są do właśnie tego praskiego Ringhoffera. Ale nie dam sobie ręki obciąć...

Według meni jest to ten z pierwszego linku.
- w drugim wagonie pod pudłem widać jakieś schowki a na tym 2 posty wyżej tego nie widzę(gdyby były to by trochę musiały wystawać)
- ten dolny ściąg(??  Nie wiem ja się to nazywa) w pierwszym linku widać ze jest zamocowany mniej więcej tam gdzie mocowany jest resor a w drugim mniej więcej w okolicach osi. Na fotce powyżej widać os ale brak ściągu.
- zwróćcie uwagę na łączenie blach pudła. Na jednym pas poniżej okien jest zakryty całymi arkuszami a na druki są paski na szerokość okien i słupków.
- szerokość słupków

Grzebałem nieco w sieci i na stronie http://kolejkamarecka.pun.pl/deblin-60.htm (http://kolejkamarecka.pun.pl/deblin-60.htm) natrafiłem na takie oto zdjęcie wagonu stojącego w Dęblinie:

(http://img212.imageshack.us/img212/3762/deblin1cnr5.jpg)

Czyżby to wagon który jeździł do Wysokiego Koła? Podobny do tego z archiwalnego zdjęcia, które wcześniej umieściłem. Niestety nie znalazłem daty wykonania zdjęcia.

Na pewno nie ten sam. Zobacz ze inaczej są blachy. Brak tego ściągu pod pudłem. Na tym czo wcześniej dałeś nad osią trafia szeroki słupek miedzy oknami. Tu jest wąski.

Ten ze zdjęcia do końca lat osiemdziesiątych albo ciut dłużej stał na stacji osobowej Dęblin jako pomieszczenie dla sprzątaczek. Oczywiście mógł jeździć wcześniej do: Wysokiego Koła, Kozienic, Radomia, Łukowa, Lublina czy Pilawy.

Dziwne, że okoliczni niewiele wiedzą na temat tej linii. Grzegorz pisał o zmowie milczenia wśród mieszkańców WK. Nie da się przecież zbudować torowiska ani jeździć pociągiem przez kilka(naście) lat niezauważonym...

Na forum.pulawy wyczytałem kiedyś, że w czasie manewrów można było zauważyć wzmożony ruch wojsk w okolicy, nie tylko polskich, ale także radzieckich. Podobno nawet doszło do śmiertelnego wypadku w Puławach, gdy pijany Ruski żołnierz przejechał kogoś.

Ciężko uwierzyć, że na takie zadupie pociąg jeździł, a przejazd wojskowego transportu przez Wisłę, gdzie normalnie nie było mostu, musiał być niesamowitym widokiem !

Przy tym niezelektryfikowanym kawałku powinny jeszcze stać słupy z czasów gdy ten odcinek był zelektryfikowany, wszakże sieć zdjęto w lecie 2009 a rozjazdy w Janikowie zlikwidowali na jesieni 2009 roku.

Podobno istnieje zdjęcie pociągu przejeżdżającego przez ten most pontonowy, ale w archiwum jednostki saperskiej w Dęblinie go brak.

Ja gdzieś miałem takie zdjęcie...

Wypatrzyłem takie zdjęcia w necie:
http://parovoz.com/newgallery/pg_view.php?ID=333219&LNG=RU#picture (http://parovoz.com/newgallery/pg_view.php?ID=333219&LNG=RU#picture)
http://parovoz.com/newgallery/pg_view.php?ID=333218&LNG=RU#picture (http://parovoz.com/newgallery/pg_view.php?ID=333218&LNG=RU#picture)
http://parovoz.com/newgallery/pg_view.php?ID=333216&LNG=RU#picture (http://parovoz.com/newgallery/pg_view.php?ID=333216&LNG=RU#picture)
Chyba ten most na Wiśle musiał wyglądać podobnie ?

Troszkę mogę opowiedziec o prawej stronie linii 82
-przygotowania do przeprawy w roku 85 widziałem z bliska
-fotka nr'3 jest najbardziej zblizona do orginału
Całe manewry miały kryptonim,,WISŁA" ale Ja tam nie widziałem obcych wojsk tzn.sojuszników
Faktem było że ze 2 tygodnie całośc montowali niebieskim dźwigiem ratunkowym a oprócz mostu był jeszcze wiadukt nad drogą 801
wał faktycznie rozkopano na ten czas a jakieś 100 metrów obok była główna trybuna dla generałów.Wojska było setki,bo cały teren musieli miec pod kontrolą.A po przejeździe pociągu wszystko rozebrano,pozostały jednak drogi dojazdowe do samej Wisły a teren jest wybetonowany nadal tory to najmniejszy problem;-) konstrukcje mostu widziałem w tym roku w pewnej miejscowości więc na złom nie poszła a czy będzie jeszcze potrzebna? kto to wie?Najlepiej to się spotkac i pokazac na miejscu,mieszkam blisko tego miejsca więc moge podjechac gdyby byli chetni?Pozdrawiam!

Montowali dwa tygodnie, a w razie W chcieli w jeden dzień zmontować :)

Ciekawa sprawa z wiaduktem nad drogą 801. Możesz coś więcej o tym napisać? Zapewne był to wiadukt dla samochodów, a pod nim jeździł pociąg. 

Jak wyglądał ruch samochodów po drodze? Czy były jakieś ograniczenia, objazdy, robiono z tego tajemnicę?

Tajemnicy nie było.Bo niby jak to wszystko ukryc?Samych czołgów było z 50 w lesie i przy drodze 801 a stały chyba 2-3 dni a gdzie  dopiero reszta wozów,samochodów itd
Samego mostu nie dało się zobaczyc jak był gotowy, wojsko obstawiło dojście do Wisły a i broń z ostrą amunicją robiła swoje.
Wiadukt był nad torami oddalony jakieś 10 metrów w prawo(jadąc od Puław)
Utrudnień ani ograniczeń nie było,wojsko nad wszystkim panowało a pociąg o 5 rano przejechał.
Rozbieranie trwało kilka dni  :)
Jeśli ktoś ma dojście w TVP to może się postarac o kopię materiału filmowego z tego przejazdu.

Kilka fotek z wyspy, na której obecnie znajdują się pozostałości lewego przyczółka. Dla ciekawości - infrastruktura drogowa na wyspie jak podczas manewrów tylko piaskiem przysypana.

Czy ja dobrze widzę(zdjęcie nr3)?? Z za drzew wyłania się komin zakładów azotowych??
Jeśli tak to wiem gdzie patrzeć na googlu czy geoportalu...

@Harry

Zgadza się, zza drzew wyłania się komin "Azotów".
Zdjęcie robione jest z lewego brzegu Wisły na wysokości wsi Łęka/Kowala.
Przebieg linii jest bardzo dobrze widoczny chociażby na Google Maps.

Sorry za odgrzewanie kotleta, ale myślę, że warto nadmienić iż w książce, o której wspominał na poprzedniej stronie tego wątku kolega 2xm, opisane są manewry WISŁA 75 i WISŁA 85 których głównym bohaterem była przeprawa kolejowo-drogowa przez Wisłę w okolicach Wysokiego Koła. Nie ma tam tego strasznie dużo - raptem kilka stron, ale są to ciekawe informacje /i zdjęcia, w tym taboru/ na ten temat z tamtego okresu - udostępnione z archiwów wojskowych. Polecam dla ciekawskich :)

http://odk.pl/polskie-koleje-panstwowe-jako-srodek-transportu-wojsk-ukladu-warszawskiego,9263.html (http://odk.pl/polskie-koleje-panstwowe-jako-srodek-transportu-wojsk-ukladu-warszawskiego,9263.html)

...aczkolwiek chyba nakład tej książki został wyczerpany i trzeba by szukać tej pozycji na jakichś aukcjach czy coś.
To chyba jedyna książka, gdzie wspomina się o odcinku Puławy-Azoty - Wysokie Koło i manewrach wojskowych w tej okolicy z wykorzystaniem tego odcinka linii kolejowej nr 82.