Wieczny Konkurs

[Kucyk]

Nie miałem na myśli aż tak "hucznego" objawu, tym nie mniej skorzystam z okazji aby opowiedzieć anegdotę o tym, jak to jeden z pracowników kolejowych wycinał drzewa przy torze, zaś gdy wezwana służba ochrony środowiska stwierdziła że mają one powyżej 10 lat, zatem usunięcie ich jest możliwe jedynie za pozwoleniem, drwal ów odparł, iż w istocie nie ścinał drzew, a jedynie sprawdzał ich wiek licząc słoje widoczne na przeciętym pniu i w ten sposób określał które trzeba będzie zgłosić.

[Kajetan]

Z cytowanej już książki:

WODOWSKAZY I KURKI DOZORCZE. Przyrządy do wskazywania poziomu wody w kotle, to jest wodowskaz i kurki dozorcze powinny być utrzymywane w zawsze w jak największym porządku i czystości. Utrzymanie właściwego poziomu wody w kotle jest najważniejszym zadaniem palacza. Z powodu braku wody było przy kotłach najwięcej nieszczęśliwych wypadków. Dlatego przyrządy do wskazywania poziomu wody powinien mieć palacz ciągle na oku i często sprawdzać, czy dobrze działają. Jak już wyżej powiedziano, musi mieć wodowskaz w czasie pracy kotła otwarte przeloty do pary i wody, a zamknięty odlot, to jest kurek spustowy dolny. Wtedy górną część wodowskazu wypełnia para, dolną zaś woda do wysokości jej poziomu w kotle. Jeżeli powstanie jakaś nieszczelność w obsadzie górnej lub dolnej wodowskazu, wtedy przestaje on dobrze wskazywać. Jeżeli np. uchodzi para w górnej części, zmniejsza się ciśnienie na wodę w szkle, wskutek czego woda podnosi się nieco wyżej, niż jest w kotle; jeżeli nieszczelności są w dolnej części wodowskaz będzie wskazywał wodę za nisko. Woda gotująca się w kotle faluje nieco na powierzchni i te ruchy wody widzi się w szkiełku wodowskazu. Jest to zwykle oznaką, że przeloty wodowskazu są czyste i otwarte. Jeżeli woda w szkle nie rusza się, to budzi się podejrzenie, że przelot wodny jest zatkany. [to jest o kotłach stacjonarnych, jak dopiero potrafi się bujać na jadącym parowozie - przyp. KR] Zatykanie się przelotu wodnego zdarza się często tam, gdzie z wody tworzy się dużo namułu [a gdzie indziej miałby się tworzyć namuł, jak nie w kotle pracującym w cyklu otwartym? - przyp. KR]. W tym wypadku nieraz utrzymanie wodowskazu w należytym porządku jest trudne. Taką wodę powinno się zmiękczać i czyścić. Dopóki namuł nie stanie się twardy, można go strumieniem wody z przelotu wodowskazu usunąć. W tym celu zamyka się kurek parowy, a otwiera kurek spustowy. Gdy jednak namuł przez jakiś czas pozostaje w spoczynku, staje się twardym i woda nie zdoła go wyrzucić, wtedy trzeba przelot przebijać drutem.

[Kucyk]

Tak - gra, czyli ciągły ruch wody w szkle, upewnia nas że płynowskaz działa właściwie.
Inż. Edmund Choromiński zatem odpowiada. 

[lisiogonek]

Nigdy nie widziałem na własne oczy zatkanego wodowskazu - choć starzy mechanicy z Białośliwia mówili wielokrotnie, że  przy tamtejszej wodzie to się może przytrafić nie wiadomo w jakim momencie. Częste przedmuchiwanie było prewencyjnym postępowaniem które usuwa nie stwardniałe jeszcze osady, a co ja traktowałem jako swego rodzaju rytuał

[Kucyk]

Ja też nie widziałem zapchanego kranu w stopniu zagłuszającym połączenie z kotłem, natomiast prawie za każdym razem podczas serwisu przyrządów wodowskazowych obserwowałem w dolnym kurku złoża beżowego lub różowawego mułu w którym "przyssana" tkwiła stalowa kulka pokryta gustownymi naroślami rdzy przypominającymi w swym kształcie liście kapusty pekińskiej. Tych wykwitów było tak dużo że często nie dawało się kulki wyjąć z komory bez użycia siły - za pomocą wypchnięcia jej wkrętakiem wsadzonym przez otwór łączący komorę z płynowskazem po uprzednim oskrobaniu rdzy.

Górna kulka z racji braku kontaktu z mułem i wodą kotłową była zazwyczaj w o wiele lepszym stanie, co jednak nie stanowiło świadectwa przedmuchiwania, a jedynie lepszych (mniej korozyjnych) warunków pracy.

Tak czy inaczej - w polskiej tradycji kolejowej dmuchanie szkieł należy do czynności objętych swoistym obłokiem miejskiej kolejowej legendy o urwanym kurku, poparzeniu, wybuchu i innych atrakcjach przez które absolutnie nie wolno tej czynności wykonywać.
Nie wierzycie? To przy najbliższej okazji spotkania z lokomotywą parową poproście palacza aby dmuchnął szkło i posłuchajcie co odpowie. 

[Kajetan]

No i teraz zgraja domorosłych egzaminatorów ruszy w teren...

Pytanie proste, do szybkiego wyguglania, aczkolwiek dla mnie osobiście ze względów rodzinnych istotne:

Końcowa stacja kolejki sochaczewskiej miała w czasie wojny istotną rolę do odegrania. Jaką? Czym ona się skończyła?

[kamlox]

Cyt. z Cioci Wikipedii: "W nocy 6/7 września 1944 żołnierze Grupy AK „Kampinos” spalili tartak w Piaskach Królewskich oraz zlikwidowali ochraniający go pododdział SS. Sukces ten zniweczył niemieckie plany budowy mostów na Wiśle pod Wyszogrodem"

[Kajetan]

Istotnie. O znaczeniu mostów dla możliwości ewakuacji pokaźnej armii na drugi brzeg Wisły nie trzeba nikogo przekonywać. Potyczka doczekała się niezłego opisu w Wikipedii
https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Akcja_na_tartak_w_Piaskach_Kr%C3%B3lewskich
Budynek stacji kolejowej był wówczas jednym z gniazd oporu Niemców.

Rzecz ma dla mnie znaczenie o tyle, że jednym z uczestników tego starcia był kapral podchorąży Jan Koźniewski, prywatnie mój dziadek.
https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Jan_Ko%C5%BAniewski

[kamlox]

4803. Jak wyglądały (pod względem budowy) pierwsze wyprodukowane wózki motorowe WWM5 (Wmc)?

EDIT: Miałem niewłaściwe dane odnośnie producenta za co przepraszam

[Kucyk]

Oryginalne wózki motorowe WWM5 wyglądały jakby na znanej wszystkim platforemce doczepianej do Wmc/d ustawić w jednym z narożników małą budkę telefoniczną. To była taka kabinka sterownicza na jednego gościa który dodatkowo siedział bokiem do jazdy.
Dopiero na początku lat 70 w warsztatach w Koronowie te wózki przebudowywano na obecną formę, czyli kabina "brygadówka" + paka.
Dla ciekawych dodam, że symbol "5" oznaczał ładowność 5t, co w przypadku zabudowania większości powierzchni kabiną jest obecnie nieosiągalne choćby ze względu na asymetrię obciążenia.

[Paweł Niemczuk]

No to tak btw - wg. powszechnie przyjętego przekoniania (oraz tabliczek znamionowych) wynalazki owe były z Koronowa. I silniki miały tego samego typu, co Warszawa. W monografii kolei wąskotorowych Krzysztofa Soidy pojawia się jednak informacja, że były produkcji ZNTK Wrocław i miały silnik z Junaka. No to jak to było z tymi naszymi cudakami?

[kamlox]

Kucyk jak zwykle bezbłędnie - jedziesz dalej

Jeżeli chodzi o te nasze "cudeńka" - to cytując z artykułu na ich temat: "W 1969 roku, po dziesięcioletniej eksploatacji wózków, ze względu na niewielką, jednoosobową kabinę, małą moc silnika i złą charakterystykę trakcyjną a także wady konstrukcyjne i częste usterki, PKP Biuro Projektów Kolejowych w Gdańsku opracowało dokumentację rekonstrukcji tych pojazdów. Do przeprowadzenia akcji modernizacji wózków WWM5 dla wszystkich kolei dojazdowych PKP wyznaczono wyposażoną w duże warsztaty Parowozownię KD Koronowo. Zasadniczo "modernizacja" oznaczała budowę nowych wózków według opracowanej w BPK Gdańsk dokumentacji. [...] W Koronowie w trakcie papierowej "rekonstrukcji" w rzeczywistości przebudowywano podwozia wózków typu WWM5 na platformy doczepne do nowo budowanych wózków motorowych, zaś całkowicie nowe pojazdy serii Wmc wykorzystywały jedynie zestawy kołowe z przekładniami głównymi od starych wózków...."

[Paweł Niemczuk]

No to jeszcze jedno pytanie pozakonkursowe - a gdzież ów artykuł można znaleźć?
No i bardzo dziękuję za interesujące informacje - czuję się oświecony. Serio, nie miałem pojęcia, że taka jest historia tych wynalazków. Żyłem w błogim i błędnym przekonaniu, że one oryginalnie z Koronowa.

[Kucyk]

Korzystając z okazji dalsza gawęda z cyklu "Z kotłem za pan brat".
Załóżmy że jesteś pomocnikiem i zjeżdżacie parowozem pod szopę po całym dniu pracy. Jutro też będzie jazda, zatem nie gasicie kotła tylko pozostanie on gorący przez noc, ale że dzień był udany, to też sami macie zamiar być dziś wieczorem trochę "pod parą".

W tym celu mechanik mówi:
- Młody, bierze mnie smak na litra! Ja zaprawię czajnik, a ty biegiem do delikatesów Biedronka po kilową Finlandię co jest w promocji. Tylko ruchy! Tak na jednej nodze! Albo weź mój rower... - Kończąc zdanie mechanior już uruchamiał dmuchawę by sypnąć do pieca, podnieść parę i móc naciągnąć wody "po same jaja".

Kiedy dwie godziny później Suomen tasavalta miło bujała wami gdy wychodziliście z kańciapy, postanowiłeś na wszelki wypadek zanim pójdziesz do domu rzucić okiem na kocioł czy wszystko jest w porządku. Z komina parowozu sączył się delikatny beżowy dym świadczący o tym że w palenisku jest usypana kupa 10 łopat węgla która będzie się spokojnie tlić do rana. Wchodzisz do kabiny, patrzysz na manometr a tam para w okolicach 7 atmosfer jeszcze się trzyma. Świecisz latarką na szkło, a tam zonk: nie widać ruszającego się poziomu wody. Mało tego - w ogóle nie widać poziomu. Rurka wygląda na całej długości tak samo! W drugim szkle też tak jest.

Co robić? Uciekać, bo zaraz kocioł wybuchnie? Może za inżektor łapać, bo jeszcze pociągnie? Czy już po wszystkim bo korki się wytopiły? A może poziomu wody nie widać, bo sięga on wyżej niż górna mutra szkła?

4804. Jak w takim przypadku najprościej stwierdzić, czy rurka w szkle wodowskazowym jest wypełniona wodą, czy jednak całkowicie pusta?

[kamlox]

No to jeszcze jedno pytanie pozakonkursowe - a gdzież ów artykuł można znaleźć?
No i bardzo dziękuję za interesujące informacje - czuję się oświecony. Serio, nie miałem pojęcia, że taka jest historia tych wynalazków. Żyłem w błogim i błędnym przekonaniu, że one oryginalnie z Koronowa.

Artykuł ze Świata Kolei nr 11, rok 2009.

A cudeńko to wyglądało dokładnie tak:


Zdj. Z. Tyliński ze zbioru M. Malczewskiego

[kamlox]

A odpowiadając na pytanie Kucyka: W parowozie za szkłem wodowskazowym powinna być umieszczona emaliowana tabliczka koloru białego ze skośnymi czarnymi pasami. Służy ona ułatwieniu uwidocznienia poziomu wody. Dlatego najłatwiejszym sposobom na upewnienie się czy w szkle wodowskazowym jest woda będzie spojrzenie przez szkło na tą tabliczkę, gdyż jeżeli woda się w nim znajduje, wtedy czarne pasy na tabliczce będą się załamywać i ich skosy patrząc przez szkło będą iść w drugą stronę.

[Kucyk]

Tak, jak najbardziej o to mi chodziło aby wykorzystać zjawisko załamania światła. Ale już tak poza konkursem: co począć gdy takiej tabliczki nie ma, a jest to standardem na wąskotorowych maszynach?

[kamlox]

4805. W Środzie Wielkopolskiej w historii mieliśmy tabor na rozstaw 750 i 1000 mm. Jednak według dostępnych materiałów był czas, gdy można było spotkać tu również popularną "sześćsetke". O jaką sytuację chodzi?

[Kajetan]

Czy aby o to chodzi?



Czy też chodzi o jakieś "poważniejsze" zastosowanie?

[Kucyk]

Chwila! A sygnał Rd1 "Nakaz jazdy" był? Kierownik Kamlox wyprawił poc. nr 4805 bez wymaganego pozwolenia dyżurnego ruchu konkursowego, zatem mamy incydent z przyczyną kat. C44 i czekamy na komisję, a w międzyczasie dokończymy wątek wodowskazu.

Popatrzcie na rysunek:



Widać na nim to, co widzi obsługa. Za rurką wodowskazu umieszczona jest tabliczka refleksyjna na której białym tle są wymalowane ciemne pasy. Patrząc przez rurkę na tabliczkę widać że pasy za częścią która jest wypełniona parą idą tak samo jak na tabliczce, zaś rurka wypełniona wodą załamuje ich obraz o 90*.

Jeśli zaś tabliczki refleksyjnej nie ma, można sobie poradzić umieszczając za rurką pod kątem długopis, patyk, drut, cokolwiek prostego i ciemnego jak taki pas, i obserwując czy się obraz łamie, określimy czy jest tam H₂O.

Innym sposobem jest oświetlenie z przeciwnej strony szkła, wszak we wodzie kotłowej zawsze są pływające syfy i jeśli woda w rurce jest, to rozjaśnione latarką wyraźnie tańczyć będą góra-dół w rytm jak słup cieczy się buja - nawiązanie do odpowiedzi na pytanie 4802.

W skrajnym przypadku gdy poziom wody jest w kotle tak wysoki, że i górny kran jest zalany, widać będzie jak pływający szajs w szkle śmiga z góry na dół - bo tworzy się termosyfon jak w centralnym.

Dobra, komisja zakończyła działania, 4805 może dalej jechać. Prokuratura zajmie się winnymi.