Przynajmniej w przypadku zabytków ruchomych konieczna jest zgoda właściciela na wpis do rejestru. Konserwator może sam z urzędu taki obiekt wpisać tylko w przypadku zagrożenia utratą bądź wywozem.
W przypadku zabytków nieruchomych Konserwator może wydać decyzję z urzędu bez zgody właściciela (choćby postępowanie w sprawie siedziby MuzKolu).
USTAWA
z dnia 23 lipca 2003 r.
o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
[...]
Art. 9. 1. Do rejestru wpisuje się zabytek nieruchomy
na podstawie decyzji wydanej przez wojewódzkiego
konserwatora zabytków z urzędu bądź na wniosek
właściciela zabytku nieruchomego lub użytkownika
wieczystego gruntu, na którym znajduje się zabytek
nieruchomy.
[...]