Witam.
(Mam nadzieję, że nie zostanę zamordowany za wielkość obrazków ;] - zrób sobie herbatkę, poczekaj aż post się załaduje w całości ,a nie będziesz żałował -przynajmniej mam taką nadzieję)
Najpierw krótki wstęp do tego, co przedstawiam. Napisałem ‘kolejki okolic Nowogrodźca’, bo zamierzam przedstawić kilka jednocześnie – między innymi dlatego, że trudno jest jednoznacznie określić, do której cegielni należała dana kolejka. Żadna z nich już nie istnieje, a było tego (cegielni) dość sporo w rejonie. A że pochodzę z Nowogrodźca…. To macie określone jako ‘okolic Nowogrodźca’ – prawie wszystkie znajdują się na terenie gminy.
Dzisiaj przedstawię rys historyczny (W oparciu o materiały znalezione w internecie). Mam zamiar przejść się i porobić fotki tego , jak to wygląda obecnie (ale zabieram się do tego i zabrać się nie mogę). Zbierałem się do przedstawienia wam tego już od pewnego czasu, ale właśnie trafiłem na bardzo ciekawe materiały w postaci zdjęć, i postanowiłem podzielić się od razu.
Siegersdorfer Werke (Zebrzydowa)
"Korzystne położenie komunikacyjne i bogate złoża wysoko wartościowych iłów pozwoliły Zebrzydowej wybić się na ważny ośrodek ceramiczny.
Zakład w Zebrzydowej (Siegersdorfer Werke), który powstał 2 czerwca 1872r., był na ówczesne czasy najnowocześniejszym i największym zakładem w Europie zatrudniającym ponad 900 osób. Zakłady rozwinęły się do rozmiarów wielkiego zakładu wzorcowego przemysłu ceglanego. W roku 1894 zakład został przekształcony w spółkę akcyjną. W tym okresie produkowano rocznie 40 mln cegieł.
W 1939 roku zebrzydowskie zakłady posiadały 9 wielkich pieców pierścieniowych i zatrudniały 1200 osób. 27 listopada 1945 roku zebrzydowskie zakłady ceramiczne zostały spalone przez niemiecką organizację podziemną Freies Deutschland, którą kierował Alfred Kiihne z Bolesławca".
"Duże zasługi pracy radcy budowlanego Friedricha Hoffmanna oraz wynalazcy pieca pierścieniowego były widoczne w Zebrzydowej oraz w Bolesławcu. Pierwsze zastosowanie pieca miało miejsce przy produkcji i wypalaniu cegieł w Zebrzydowej. W Nowogrodźcu w Klinkierni Ołdrzychów do dziś istnieje taki piec" (W zeszłym roku niestety zakład został zamknięty).
Zakład był na prawdę pokaźnych rozmiarów. Czerpał glinę z przynajmniej trzech miejsc. Glinianka przy zakładzie (1) nie znalazłem co prawda na mapie kolejki do niej, ale mapę mam z końca działalności zakładu, a z planu sytuacyjnego (i z pozostałości przejazdu na leśnej drodze), widać, że ‘coś tam było’. Drugie wyrobisko (2) mieściło się nieco dalej i kolejka musiała przekroczyć linię normalnotorową (wąskotorówka szła górą na wiadukcie).
Jeszcze dorzucę jedną ciekawostkę- na mapie widać projektowaną autostradę A4.
Mapa jest z 1943roku. Autostradę zrobili dwa lata temu
(dokładnie po tej trasie)
A teraz seria zdjęć z wnętrza zakładu – widać wewnątrzzakładowy transport szynowy.
I pozostałości zakładu obecnie (w oddali widać wyrobisko, które działało sobie spokojnie na potrzeby Bolesławieckich zakładów ceramicznych do tego roku):
Napisałem ,że z trzech miejsc brano glinę, a wymieniłem tylko 2. A więc oto i trzecie (a być może i 4)
Między Nowogrodźcem a Zebrzydową mieściło się naprawdę sporych rozmiarów wyrobisko, zaopatrujące 2 cegielnie: Zebrzydową i Czerną – Tutaj nie jestem pewien sposobu transportu do Zebrzydowej – na mapie nic nie mam. Prawdopodobnie była wykorzystana linia normalnotorowa biegnąca przy samym wyrobisku. Możliwe, że w późniejszym okresie całość wyrobiska należało do Czernej.
Na mapie jest kolejna ciekawostka- zaznaczona na zielono.. kolej linowa transportująca coś (pewnie glinę – wspomniane 4 źródło- z kopalni po drugiej stronie rzeki do bocznicy kolejowej ).
Linia na zachód prowadziła (prawdopodobnie, bo według tej mapy kończy się przy drodze) do Czernej i tamtejszej cegielni (ale to nie jest pewne – być może kolej działa tylko na terenie wyrobiska, a dalej ciężarówki, ale przy tej ilości gliny- wątpię, a może kolej prowadziła jakoś do Zebrzydowej?... nie mam na dzień dzisiejszy żadnych danych ). A co do samego wyrobiska…
Jak widać – działo się tam.
Do dzisiaj jest to teren górniczy dawne wyrobisko teraz przekształca się w hałdę piachu z pracującej tuż obok kopalni glinki kaolinowej. Na terenie dawnego wyrobiska znajduje się staw z niesamowicie błękitną wodą (a hałdy też są świetnym miejscem na spędzanie letnich dni
)
Natomiast sama cegielnia w Czernej (Werk Tschirne Tonhain Tongruben)…
Cegielnia działała jeszcze niedawno pod flagą BZMO (Bolesławieckie Zakłady Materiałów Ogniotrwałych) Jednak połączenia z zaprezentowanym wyrobiskiem już nie miała (co najwyżej ciężarówki). Obecnie stoi zamknięta. Ta cegielnia Posiadała także drugą linię wąskotorową – od cegielni do bocznicy normalnotorowej na stacji Gierałtów-Wykroty. Sam jeszcze pamiętam tory przy drodze (na samej bocznicy zachowały się jeszcze pokaźne kawałki, a ostatni przejazd zaasfaltowano dopiero w zeszłym roku)
Lasy pod Brzeźnikiem.
W tym przypadku mogę tylko pokazać mapę i później może zdjęcia z terenu. Żadnych dokładniejszych informacji nie posiadam. Mogę tylko powiedzieć to, co widać- były dwie cegielnie zlokalizowane w lesie (do dzisiaj zachowały się 2 kominy wystające w różnych miejscach z lasu niedaleko drogi 94 Zgorzelec-Wrocław)
Surowiec był czerpany przy samych cegielniach. Kolejka łączyła cegielnie ze sobą oraz z bocznicą normalnotorową na linii E30.
Na południe od Nowogrodźca:
Gościszów.
Cegielnia istniała jeszcze do niedawna (także pod flagą BZMO), jednak ostatnimi czasy nie wygląda to za ciekawie – zniknął charakterystyczny dla krajobrazu komin. A zakład stoi jako magazyn. Kolejka istniała od pobliskiego wyrobiska do zakładu. Podjeżdżała od tej samej strony ,co bocznica normalnotorowa .
Można zauważyć ślady po kolejce przy bocznicy: zasypane fragmenty torowiska.
A także pozostałości po maszynie do przeciągania wagonów
A tutaj widok na dolinkę, w której biegły tory z wyrobiska:
Nowogrodziec :
Była jeszcze jedna cegielnia tuż przy linii kolejowej. Wyrobisko znajdowało się tuż przy zakładzie (za torami
). Wspominam o tym tylko z powodu lokalnych legend o zatopionych w stawie wagonikach. Obecnie na terenie dawnej Cegielni znajduje się (już zamknięte) wysypisko śmieci. A staw jest malowniczym miejscem w lesie
. W późniejszym okresie doszło jeszcze drugie wyrobisko po przeciwnej stronie zakładu.
Na zielono wspomniana cegielnia. Na niebiesko- czyżby kolejna cegielnia/ garncarnia?
I na koniec. Ogólna mapka z zaznaczonymi wspomnianymi miejscami.
I tak:
1- Zakłady w Zebrzydowej
2- Czerna
3- Gościszów
4- Nowogrodziec
5- Las pod Brzeźnikiem
6- Wypatrzony jeszcze jeden bliżej niezidentyfikowany fragment wąskiego toru.
7- W tym miejscu mieściła się głębinowa kopalnia gliny. Zamknięta parę lat temu i zrównana z ziemią – teraz powstanie tam pole golfowe
Ciekawostką jest, że po zamknięciu, złożona sieć torów na powierzchni rozpłynęła się w ciągu tygodnia (można podejrzewać, iż upłynniła się w alkohol ;] ). Kopalnia posiadała jeden … hmm i teraz nie wiem jak to się zwie , bo szyb jest pionowy, a sztolnia pozioma. Tam dziura w ziemi miała nachylanie koło 45 stopni
Wagoniki z wnętrza wyciągane były na linach.
8- Klinkiernia Ołdrzychów
Na sam koniec napiszę jeszcze, że w tym rejonie nie jest niczym nadzwyczajnym zobaczyć naczynie z koleby służące, jako zbiornik na wodę, czy coś w tym stylu (a wiem nawet, gdzie na podwórkach stoją 2 kompletne wagoniki z kopalni głębinowej)
i... Rp 1:
