Kolej leśna Dalekie-Knurowiec-Brańszczyk

[jszymanik@o2.pl]

Jestem na za.

[AndrzejPx48]

Jak będę wybierał się na ,,ranczo'' to dam znać.

[jszymanik@o2.pl]

OK. czekam.

[gajos]

1. Czy mogę się dołączyć do tej wyprawy?
2. Czy wiadomo coś o kolejce położonej po drugiej stronie Bugu między Jerzyskami a Łochowem? Poza parowozem przeznaczonym do Łochowa.

[Mateusz M.]

Na tą wyprawę polecam wam zabrać ze sobą rowery, po starotorzu w większości prowadzi droga lub ścieżka. Polecam wybrać się jak najwcześniej puki nie ma jeszcze liści, dzięki temu łatwiej wszystko dostrzec.

Raczej nie wydaje mi się aby tor szedł za budynkami w Nowym Brańszczyku, teren opada tam na dół i jest poprzecinany rowami, pozbawiony jest też wszelkich śladów nasypu. W lesie też nie ma śladu, żeby tor odchodził od drogi za budynki. W samym Brańszczyku przy kuźni szyna jest raczej typu ciężkiego, nie wąskotorowa. A nasyp za skarpą jest raczej kolejowy. Woda pchając ziemię zwykle meandruje, a nie robi nasypu odrysowanego od linijki.
Tak czy inaczej życzę każdemu poznania 100%wej prawdy.

[Gagarin323]

Jestem mieszkańcem Brańszczyka, interesuję się lokalną historią. Cieszy mnie podjęty watek, gdyż przyczyni on się do uratowania od całkowitego zapomnienia faktu istnienia brańszczykowskiego odcinka kolejki wąskotorowej. Brak żyjących świadków i skąpe zapiski, powodują wiele niejasności w tej kwestii. Dla porządku odniosę do informacji wcześniej zapisanych. Moim zdanie kolejkę po raz pierwszy uruchomili Niemcy podczas okupacji w czasie I wojny światowej. Informacja mówiąca o wybudowaniu kolejki w 1913 prowadzącej do tartaku w Dalekim jest nie spójna, gdyż tartak wybudowany został dopiero po odzyskaniu niepodległości. Kto miał więc największy cel jej budowy ? Zapewne byli to Niemcy prowadzący rabunkową politykę na ziemiach polskich. Drugi argument to tani transport rzeczny, wykorzystujący bogate tradycje flisackie Brańszczyka i okolic. Spławianie drewna Bugiem Rosjanom było nie po drodze w przeciwieństwie do Niemców. Transport kolejką z Brańszczyka w stronę Dalekiego, też odpada, gdyż Brańszczyk w XX wieku nie posiadał dużej ilości jakichkolwiek surowców. Mało prawdopodobne jest też doszukiwanie się śladów przy szosie białostockiej, gdyż po prostu nie jest to po drodze. Próby czytania map geodezyjnych z podziałam gruntów na działki, również nie wróży sukcesu, gdyż jest to podział dokonany po II wojnie światowej. Są jeszcze inne dowody, o których teraz napiszę. W Brańszczyku do chwili obecnej istnieje nasyp po strotorzu kolejki, biegnie on w linii prostej do rzeki, gdzie znajdowała się bińduga. Posiadam relację świadka, który potwierdził istnienie kolejki. Był nim Stanisław Kowalski z Nowego Brańszczyka zmarł w 2014 roku w wieku 95 lat. Relacje innych świadków  zawierają informacje na temat składowania szyn z rozebranej w latach XXX kolejki. Szyny długi czas leżały na terenie dawnego dworu, gdzie powstał DPS. Część tych elementów zalega w stropach niektórych domów w Brańszczyku. Dodatkowym dowodem może być informacja dotycząca innego odcinka kolejki prowadzącej z lasu Puszczy Białej do rzeki w miejscowości Turzyn. Podobny sposób trzebienia lasów i wykorzystania transportu wodnego.
Proszę o dalsze kontynuowanie wątku, w celu zebrania dodatkowych informacji.
Pozdrawiam
Jan Szymanik

Chciałem się odnieść do daty budowy kolejki w Dalekim. Szerokość toru wynosząca 750 mm jest typowa dla kolejek wąskotorowych budowanych w Królestwie Polskim. Dlatego jestem zdania że wybudowano ją przed I wś. Nie wykluczam jednak opcji że Niemcy wykorzystali istniejący rozstaw i wydłużali wąskotorówkę.

[Mateusz M.]

Wracając do tematu kolei leśnej, skoro mamy już wstępnie omówiony przebieg do Brańszczyka wraz z bocznicami, to nadeszła pora na zachodnia część sieci. Na mapce rozrysowałem to co jest w 100% procentach potwierdzalne w terenie. Zagadka pozostaje fakt, jak dalej wyglądało odgałęzienie w okolicach Ochódna. W większości źródeł podane jest że, tor kończył się przed rzeczką Prut i na to wskazują ślady w terenie, ale jeśli tor miałby skończyć się właśnie w tej okolicy, to po co budowniczowie zrobili łuk przy cmentarzu żołnierzy, trochę mijało by się to z celem. Dalej nie ma żadnych śladów, chyba że tor biegł tam gdzie dziś jest marna szosa do Wielątek, lecz nie pozostawajmy na przypuszczeniach.

[2xm]

Dla mnie to wygląda na ślad po dalszym odcinku: http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/?locale=pl&&gui=new&sessionID=1720866

Jesteś pewien tego skrętu na północ na wysokości Porządzia? Mnie bardziej prawdopodobny wydaje się ewentualny przebieg dalej wzdłuż skarpy. [EDYTA] Faktycznie, zapomniałem o mapie z pierwszej strony wątku

[Mateusz M.]

Na mapie to niby wygląda na starotorze, lecz po przejechaniu tego odcinka do Wielątek w rzeczywistości, sprawa tak jasno nie wygląda, być może kolejka doszła do tego miejsca, ale co dalej?

Co do skrętu na Pulwy w Porządziu, to jestem pewien w 100 procentach, potwierdzają to miejscowi ludzie i kiedyś widziałem ten przebieg na jakiejś mapie geodezyjnej. Nie jest jasne do końca jak tory wchodziły na teren gospodarstwa w Rząśniku. Narysowany przez mnie "S" wydaje się najbardziej prawdopodobny, choć idzie po znacznym wzniesieniu. Kreskowana linia, raczej wydaje się nie możliwym przebiegiem, ponieważ dziś jest tam droga, która idzie prostopadle do bramy i łuk w tym miejscu musiał by mieć niewyobrażalnie mały promień.

[2xm]

Możliwe, że po wyjściu z wykopu na prostym odcinku była ładownia wzdłuż drogi i kolejka się kończyła. Dalej faktycznie śladów nie widać.

Jeżeli masz potwierdzenie takiego przebiegu, to faktycznie nie ma co kombinować. Podjazd faktycznie stromy, ale na ukształtowaniu terenu widać coś w rodzaju rampy wjazdowej: http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/?locale=pl&&gui=new&sessionID=1720866

[Gagarin323]

Jeśli chodzi o odnogę do Ochudna to przechodziła ona przez rzekę Prut i szła dalej na południe w stronę Woli Mystkowskiej. (Zapodana była już mapa w tym wątku na którym widać ten odcinek). Jeśli chodzi o cmentarz z I wś (a dokładnie z 1915), świadczy to o tym że ten fragment kolejki powstał po 1915 roku i omijał miejsce pochówku żołnierzy rosyjskich i niemieckich!!!

Natomiast jeśli chodzi o PGR Rząśnik to tory były tam jeszcze do lat 60-70 XX wieku, jednak przebieg kolejki był trochę inny i znakomicie go widać w terenie (który można najnormalniej zwiedzić). Podjazd, który wskazał Mateusz jest moim zdaniem zbyt stromy. Zapodaję mapkę.

Jeśli mówimy o zachodniej części to warto tu wspomnieć o prawdopodobnym istnieniu bocznicy do dawnego Leśnictwa Grabnik, która rozpoczynała się od trójkąta przy wiadukcie i szła w prostej linii do dawnego Grabnika.

[gajos]

Oj czas chyba wydrukować mapki i którejś niedzieli kupić na Dworcu Wileńskim bilet z przewozem roweru do stacji Dalekie...

[AndrzejPx48]

Gajos spotkamy się po świętach na wyprawę.

[gajos]

Gajos spotkamy się po świętach na wyprawę.

W końcu właściwe norzyce na tym stole się odezwały

[Mateusz M.]

Jeśli chodzi o odnogę do Ochudna to przechodziła ona przez rzekę Prut i szła dalej na południe w stronę Woli Mystkowskiej. (Zapodana była już mapa w tym wątku na którym widać ten odcinek). Jeśli chodzi o cmentarz z I wś (a dokładnie z 1915), świadczy to o tym że ten fragment kolejki powstał po 1915 roku i omijał miejsce pochówku żołnierzy rosyjskich i niemieckich!!!

Natomiast jeśli chodzi o PGR Rząśnik to tory były tam jeszcze do lat 60-70 XX wieku, jednak przebieg kolejki był trochę inny i znakomicie go widać w terenie (który można najnormalniej zwiedzić). Podjazd, który wskazał Mateusz jest moim zdaniem zbyt stromy. Zapodaję mapkę.

Jeśli mówimy o zachodniej części to warto tu wspomnieć o prawdopodobnym istnieniu bocznicy do dawnego Leśnictwa Grabnik, która rozpoczynała się od trójkąta przy wiadukcie i szła w prostej linii do dawnego Grabnika.

Zgadzam się, na podanej mapie jest zaznaczony fragment do zakrętu, lecz nie byłem do końca pewny tej mapy, ponieważ wskazuje ona błędny przebieg kolejki przez Pulwy. Według Geoportalu mogę się zgodzić że, do owego zakrętu kolejka dochodziła, minimalne ślady w terenie do tego miejsca są.

Co do PGR-u to nie słyszałem, aby leżały tam tory tak długo. Nie upieram się do końca swojej wersji, jeśli na ten teren można spokojnie wejść to trzeba to sprawdzić dogłębnie. Kiedyś wyczytałem że kolejka wąwozem wspinała się na teren PGR-u i stąd domysł takiego przebiegu.

Co do bocznicy, to skąd masz takie przypuszczenia? Ślady w terenie nic nie wskazują, tor na trójkącie kończy się na znacznym nasypie, a dalej równia. Droga ta zresztą jest strasznie nierówna, a z jednej strony są co jakiś czas pokopane dołki.

[Gagarin323]

Jeśli chodzi o Grabnik to rzeczywiście trudno jest udowodnić istnienie tej odnogi. Mam wrażenie że za trójkątem jest jednak widoczny lekki zarys nasypu w stronę Grabnika (lub został zaorany w czasie sadzenia drzew tak jak miało to miejsce przy rozgałęzieniu na Porządzie i Ochudno). Muszę jeszcze sprawdzić te spekulację w terenie. Mimo tego dość dziwny jest przebieg tej "podziurawionej" drogi. Jest dość prosta, w przeciwieństwie do pobliskich dróg leśnych. Ciężko określić też jakie było jej przeznaczenie. Dochodzi do Grabnika, natomiast jej początek zaczyna się nieopodal trójkąta (dlaczego trójkąt jest akurat tam, a nie w innym miejscu? - terenu nie brakuje).

Przebieg według moich przepuszczeń:

[Mateusz M.]

Niestety zdementuję plotkę o bocznicy do Grabnika. Rozmawiałem z dawnym manipulantem tartacznym, urodzonym w 1929 roku, twierdzi że, za trójkątem tor się kończył i nigdy nie prowadził do Grabnika, ani nigdzie dalej. Przeszedłem się wczoraj na spacer w tamto miejsce, w osi toru na końcu trójkąta rośnie ok 70 letnie drzewo, tor kończył się około metrowym nasypem, a teren dalej jest równy jak lotnisko nie mający nawet symptomów nasypu. Teren ten porastają drzewa w podobnym wieku co te na końcu nasypu. Jeśli nawet teren miałby być splantowany, to nie zrobiono by tego tak idealnie przy pomocy łopaty. Droga do Grabnika zaś wygląda jakby była dwupasmowa, a jednej strony jest szerokie pobocze bez drzew, a dlatego że kiedyś biegła tam linia telefoniczna do leśniczówki.

Co do PGR, to skąd posiadasz informacje o tym że tory istniały tam do lat 60-70 XX wieku?

[Gagarin323]

Od człowieka która pochodzi z Rząśnika, a jego rodzina mieszka tam do dnia dzisiejszego.
Ze wspomnień tej osoby wynika że na terenie PGR w latach 60 i 70 XX wieku istniały jeszcze fragmenty torów i wagoniki, które wykorzystywano w ramach dziecięcych zabaw. Zresztą do dnia dzisiejszego na terenie zachodniego tartaku w Dalekim wykorzystywane są wagoniki do drobnych manewrów przy głównym zakładzie.

[buczek_pkp]

A w Dalekim jak widać mamy już mini muzeum. Od 8:55 http://warszawa.tvp.pl/20982474/25072015     Wielki szacun dla kolegi Mateusza, któremu udało się załatwić tego dziurawego czajnika od MuzKolu.

[Mateusz M.]

Dzięki Michał. Relację z tworzenia skansenu, pozyskania parowozu oraz jego renowacji, przedstawię niebawem  w osobnym wątku.