Wieluńska KD

[AndrzejPx48]

Skrobnę kilka słów o mojej kochanej ciufie która budziła mnie do szkoły.Pózniej mapka,zdjęcia i stan obecny,czyli co pozostało.
Historia Wieluńskiej Kolei Wąskotorowej

1. 1895 - powstanie konsorcjum budowy linii wąskotorowej 750 mm LANDSBERG O/S
/Gorzów Sląski/- ROSENBERG /Olesno/ do linii KPEV w Rosenbergu.
2. 30.03.1895 r. - uzyskano pozwolenie na budowę.
3. 13.11.1896 r. - oddanie do użytku linii o długości 17,64 km.
4. Przedłużenie linii z LANDSBERGU do granicy z Rosją w miejscowości PRASZKA-
-ZAWISNA. /4,7 km oddano do ruchu 8.12.1899 r./
5. Wybuch I wojny światowej, rozbudowa kolejki na północ Oddanie odcinka PRASZKA-
-WIELUN dnia 26.11.1916 r. o długości 26,4 km.
6. Zmiana nazwy kolejki na WIELUNER KLEINBAHN. Budowa odnogi do cukrowni
Wieluń o długości 3,3 km.
7. Budowa linii z Praszki w kierunku wschodnim /Strojec,Jaworzno,Szczepany,Lisowice/
o długości 29,8 km. Długość całej sieci wynosi 81,84 km.
8. 1918 r. Koniec wojny. Powstanie nowej granicy w ZAWISNEJ. Linia PRASZKA-
-ROSENBERG po stronie niemieckiej. Niemcy zabierają cały tabor.
9. 10.07.1920 r. - powstaje WIELUNSKA KOLEJ WASKOTOROWA. Budowa w Wieluniu
budynków stacyjnych w Wieluniu, Ożarowie, Mokrsku, Praszce /po stronie polskiej/.
Rozbiórka odcinka Strojec-Szczepany.
10. 01.11.1926 r. - otwarcie przez Wieluń linii normalnotorowej KALETY-PODZAMCZE.
Budowa 2 km odcinka wąskotorowego WIELUN-DĄBROWA.
11. Rozbiórka w 1928 r. odcinka do cukrowni Wieluń.
12. 19.11.1928 r. - przekucie po stronie niemieckiej linii PRASZKA-ROSENBERG na tor
normalny. /22 km/. Zmiana nazwy kolei z KLEIBAHN ROSENBERG-LANDSBERG-
-ZAWISNA na ROSENBERGER KREISBAHN. Zachowano połączenie z wąskotorówką.
13. Wybuch II wojny światowej. Pociągi wąskotorowe kursują na trasie WIELUN-
-ZAWISNA.
14. 1945 r. - przejęcie kolei wąskotorowej przez PKP i otwarcie ruchu. PKP przejęła i
uruchomiła linię normalnotorową PRASZKA-OLESNO.
15. 31.08.1987 r. - zamknięcie przez PKP linii wąskotorowej WIELUN-PRASZKA i jej
rozbiórka w ciągu dwóch lat.
16. 1993 r. - zamknięcie przez PKP linii normalnotorowej PRASZKA-OLESNO.Rozebrana w 2009 roku.

[AndrzejPx48]

W 1892 roku państwo niemieckie uchwalilo ,,ustawę o kolejach lokalnych" która zezwalała min.lokalnym gminom na budowanie kolejek,zapewniając pomoc finansową i ulgi prawne.Wykorzystując powstałe okoliczności władze miasta Landsberg O/S wystąpiły do władz m.Rosenberg z inicjatywą budowy kolei lokalnej stycznej w Rosenbergu ze stacją Pruskich Kolei Państwowych/KPEV/.W celu minimalizacji kosztow budowy wubrano wariant budowy linii waskotorowej o prześwicie torów 750 mm.Utworzone konsorcjum otrzymalo zgodę na budowę 30 marca 1895 r i pozwolenie na eksploatacje przez 99 lat.W następnym roku przystąpiono do budowy za pośrednictwem firmy Artur Koppel z Berlina.Prace szly sprawnie i pod koniec roku cała linia o dł.17,64 km została oddana do ruchu/oficjalnie 13 listopada /.Nosiła nazwę: Kleinbahn Lansberg-Rosenberg.
Wkrotce linię przedluzono o 4,7 km do granicznej z carską Rosją Zawisnej w celu zwiększenia ruchu towarowego i osobowego /spora liczba robotnikow sezonowych/
Wybudowano komorę celną i okazaly dworzec /istniejący do dzisiaj / oraz wieżę wodną. Do chwili wybuchu I wojny światowej kolejka wiodła pracowity żywot.Duza liczba podróżnych i setki ton towarów dowodziły słusznosci jej budowy. Pierwszy parowóz nazwano od nazwiska największego udziałowca kolejki ,,Hohenlohe”. Arcyksiażę Hugon Hohenlohe-Oehringen był znanym na Śląsku ,,biznesmenem". Drugi samowarek nazwano ,,Rosenberg”. O taborze i przewozach pasażerskich będzie mowa dalej. Niestety nie znam zarobków kolejarzy ani ilostanu przewiezionych towarów. Na pewno ,,biznes" się opłacał gdyż było to drugie przejście graniczno-kolejowe z carską Rosją w tym rejonie.
Gdy wybuchła wojna, Niemcom brakowało możliwości transportu dla wojska po fatalnych drogach Kongresówki i dlatego tam gdzie istniała mała kolej szybko budowano ją w kierunku frontu lub do dużych stacji stycznych z ,,dużą” koleją. Pierwszą linię na północ doprowadzono do Wielunia .Otwarcie ruchu nastąpiło 26.11.1916 r. Tor potem przedłużono do wsi Niedzielsko /3,3 km/,gdzie istniała wybudowana przed wojną cukrownia. zmieniono też nazwę kolejki na Wieluner Kleinbahn. Prawdopodobnie usypano kilkaset metrów nasypu w kierunku Sieradza, gdzie była stacja szerokotorowa Kolei Kaliskiej. Druga linia odbijała z Praszki na wschód w kierunku Radomska, do stacji Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Tory układano w pośpiechu na poboczach dróg, bez należytej podsypki i odwodnienia przez Strojec, Jaworzno, Szczepany, Lisowice. Za tą ostatnią wsią napotkano rzekę Wartę i prace stanęły na km 29,8.

[AndrzejPx48]

Dalsza budowa obydwu linii straciła sens z punktu militarnego i do końca wojny nic się nie zmieniło.W 1918 roku powstało odrodzone Państwo Polskie,a wraz z nim nowa granica polsko-niemiecka na Prośnie. W granicach RP znalazła się większość sieci kolejki,jednak bez taboru bo Niemiaszki wycofując się za rzekę zabrali co się dało.Nasi dzielni kolejarze poradzili sobie w iscie ułański sposób. Jedyny wymagający remontu parowóz w cukrowni załadowano na platformę konną i przez 2 dni przewieziono do Sieradza,a stamtąd do warsztatów w Krośniewicach.Tą samą drogą parowozik wrócił na kolejkę gdzie rozpoczął pracę.Tak samo ściągnięto z innych kolejek drugi parowóz i wagony. Maszynista St.Fabiszewski i cieśla Ed.Szadkowski zostali za swój wyczyn nagrodzeni pieniężnie przez władze nowopowstałej Dyrekcji Koleji Państwowych.Przystąpiono do budowy w Wieluniu budynku stacyjnego/jeszcze stoi /,parowozowni/brak/ i wieży ciśnień/brak/.Mokrsko,Ożarów i Praszka także otrzymały murowane budynki,a na pozostałych przystankach ustawiono wiaty.
Kolejka zaczęła swój pracowity żywot ,jednak jej piętą achillesową był brak połączenia z dużą koleją i co za tym idzie przeładunek towarów.Kiedy w 1926 roku oddawano do ruchu tzw.pierwszą magistralę weglową /omijającą ,,korytarz kluczborski"za używanie którego Niemcy naliczali Polsce wysokie cło na eksportowany węgiel / z Herbów Nowych przez Wieluń do Wieruszowa postanowiono zbudować 2km łącznicę do nowowybudowanej stacji Dąbrowa.Z ,,dużego" dworca korzystały obie koleje.Wybudowano tor główny i mijankę,oraz tor do przeładunku towarów i rampę do załadunku wąskich wagonów na ,,duże".Jednocześnie zlikwidowano wąskotorową bocznicę do cukrowni,kolidującą z nowopowstała linią .,,Wąski" nasyp poszerzono i połączono z cukrownią normalnym torem.Podobnie postąpili Niemcy po swojej stronie granicy przkuwając tor wąski na normalny z Praszki do Olesna w 1928 r, zachowując jednak połączenie przez granicę na Prośnie z wieluńską ciuchcią.

[AndrzejPx48]

W odrodzonym Państwie Polskim kolej wieluńska przeszła w Zarząd Dyrekcji PKP w Warszawie. Analiza kosztów utrzymania ruchu spowodowała zamknięcie nierentownego odcinka Strojec -Szczepany.Pozostawiono tylko tor do Strojca ktorym wywożono rudę darniową zawierającą żelazo.Jednak głównym towarem była masa towarowa z/do Wielunia: węgiel,drzewo,cegła, płody rolne..Kursowal też ambulans pocztowy.Rok 1930 to przejście kolejki pod ,,opiekę" Dyrekcji Poznańskiej i kryzys gospdarczy na świecie.Poznańscy,,Szkoci" wymyślili że kolejkę z powodu chronicznego deficytu należy zamknąć i rozebrać jako nierentowną (ach ta wielkopolska oszczędność ).Tym zamiarom na szczęście oparło się wojsko,które widziało w ,,ciuchci "dogodny środek transportu do granicy. Mimo stalego deficytu i konkurencji transportowej kolejka szczęśliwie dojechała do września 1939.Linia liczyła wowczas 27,1 km.Bombardowanie miasta szczęśliwie ominęło wąskie tory.Rządy na kolejce obięła Niemiecka Kolej Rzeszy.W celu usprawnienia przewozów wprowadzono tzw.wagony-transportery (niem.Rollbock).Jeden wózek z takiej wieluńskiej platformy jest eksponowany w Muzeum Kolei Wąskotorowych w Sochaczewie.Ponadto sprowadzono na kolejkę 1 lokomotywkę spalinową.Trakcja spalinowa zagościła w Wieluniu tuż przed wojną.Początkowo były to dwa wagony,dwuosiowe,potem dosłano jeszcze dwa nowe czterosiowe.W 1948 przesłano je na koleje kujawskie i już nie wrócily.Do końca na szlaku królowały parowozy.Zródła niemieckie wykazują w 1941 roku na stanie kolei 2 parowozy,1 lokomotywe spalinowa,2 wagony osobowe i 15 towarowych.W 1943 r.Niemcy przdłużyli kursowanie pociągow osobowych za Prosnę do st.Zawisna.Długość szlaku wydluzyła się o 1 km.Jednak do st.normalnotorowej trzeba bylo przejść 300 m.Tuz przd końcem wojny sprowadzono do Wielunia kilka parowozów ewakuowanych przed nadciągajacym frontem. Rok 1945 szczęśliwie nie przynióśł uszczerbku na kolejce.Po wyzwoleniu zaczęła znów pracowicie wozić towary i ludzi nie mając konkurencji.Taki błogostan trwał do początków lat 60-tych.Wzrastająca rola transportu ciężarowego oraz nieżyciowe przepisy kolejowe spowodowały masowy odplyw klientów z kolei wąskotorowych w całym kraju.Zaczęto w dyrekcji rozważać możliwośc zamknięcia ,,ciuchci".Jednak plusy( min. przydatność w czasie ostrych zim,kryzysy paliwowe) przeważyły i kolejka szczęśliwie dojechała do lat 80-tych.Transport towarowy był szczątkowy(GS i cegielnia Mokrsko),ruch osobowy też niewielki.W 1983 r.znów skrócono kursowanie pociągów os. do st Praszka.Zapadła nieodwołalna decyzja z góry:rozebrać.
Dnia 31 sierpnia 1987 roku z Wielunia do Praszki przejechały ostatnie planowe pociągi obsypane kwiatami przez podróżnych.Parowozy i wagony rozdysponowano na inne koleje,pracownicy odeszli na emerytury bądż na dużą kolej.

[Sebastian]

Kilka dni temu premierę miała książka o Wieluńskiej KD http://eurosprinter.com.pl/182,kolej-waskotorowa-wielun-praszka-olesno.html
Poza dość obszernym artykułem w KMiD sprzed kilku lat, to pierwsza chyba i to tak obszerna monografia tej kolejki.
Pamiętam biegnące nieopodal ulicy Sieradzkiej w Wieluniu wąskie tory, a to już ćwierć wieku jak kolei nie ma...

[Adam W]

Kilka dni temu premierę miała książka o Wieluńskiej KD http://eurosprinter.com.pl/182,kolej-waskotorowa-wielun-praszka-olesno.html
Poza dość obszernym artykułem w KMiD sprzed kilku lat, to pierwsza chyba i to tak obszerna monografia tej kolejki.
Pamiętam biegnące nieopodal ulicy Sieradzkiej w Wieluniu wąskie tory, a to już ćwierć wieku jak kolei nie ma...

Już mam i polecam wszystkim!
Może to trochę nie skromnie zabrzmi bo w środku są m.in. moje rysunki

[AndrzejPx48]

Pozycja obowiązkowa. Szkoda że autor nie nawiązał ze mną kontaktu a mieszkałem 12 lat przy kolejce,godzinami wysiadywałem na stacji.Byłoby trochę zdjęć i materiałów do książki.

[Wądzio]

Pozycja obowiązkowa. Szkoda że autor nie nawiązał ze mną kontaktu a mieszkałem 12 lat przy kolejce,godzinami wysiadywałem na stacji.Byłoby trochę zdjęć i materiałów do książki.

Wrzuć tutaj. Chętnie zobaczymy.

[dobrzyn]

Już mam i polecam wszystkim!
Może to trochę nie skromnie zabrzmi bo w środku są m.in. moje rysunki

Sodóweczka widzę uderza Książkę polecam - moje rysunki też są. A co

[Kaczor]

Są tam rysunki taboru?

[marcin sds]

Są.

[gajos]

Mam tą książkę i POLECAM! Mnóstwo zdjęć, szkiców, schematów, archiwalnych materiałow i czego tylko miłośnicza dusza zapragnie. Można się przyczepić że cena to aż 59 i tylko 120 stron ale przy tej treści nie potrzeba więcej a i na drukarni nie oszczędzano. Dzięki czemu mamy bardzo solidnie wydaną ksiażkę w twardej okładce i doskonałym papierze w środku. Po prostu wszystko od treści po druk jest wysokiej jakości.

[AndrzejPx48]

Ostatni dzień ciuchci. 31.08.1987 r.

[Zgroza]

Px48-1770 jako eksponat stanął w muzeum w Praszce:

dużo zdjęć z NTO

[AndrzejPx48]

Eksponatami to te jednostki taboru są od kilkunastu lat. Zdewastowane na stacji, potem niszczone w obecnym miejscu/centrum !/ doczekały się jednak odnowienia. Tylko ten pomysł z wejściem do wagonu aby posiedzieć na ławeczce, nietrafiony. Idzie zima,miejscowy element będzie miał gdzie pić. No chyba ,że muzeum wystawi strażnika i poniesie płot na 3 metry.

[remek]

witam poszukuję dokładnej mapy wieluńskiej kolejki dojazdowej z uwzględnieniem; dojazdu do cegielni i GS Mokrsko,wywózki rudy darniowej z Orzechowca w Komornikach, i wywózki drewna z lasów Ożarowskich i z lasów z Marek.

[gajos]

Witamy na naszym skromnym forum, na mapach WIG również. http://www.mapywig.org/

[AMZ666]

Na profilu facebook-owym KMK Poznań ukazał się link do filmu z tej kolejki z końca jej funkcjonowania.

Miłego oglądania:
https://www.facebook.com/pkmk.fredry13/

[Dariusz]

Na profilu facebook-owym KMK Poznań ukazał się link do filmu z tej kolejki z końca jej funkcjonowania.

https://www.youtube.com/watch?v=Og2GTvGBEQI&feature=youtu.be

[LXD2-454]

http://dolny-slask.org.pl/5482298,foto.html